Fania Lewando

Z książkami kucharskimi mam trochę tak, jak z wszelkiego rodzaju albumami – bardzo je lubię, ale strasznie głupio wciągać mi je na listy przeczytanych pozycji. Jasne, może i pod koniec roku ładnie poprawiają one nasze czytelnicze statystyki (kto podejmuje się takich wyzwań, temu być może zdarzyło się trochę „nagiąć” je wtedy w ten sposób),ale jednak wszyscy wiemy, że to nie o literackie doznania w tych publikacjach chodzi. Dla Fani Lewando postanowiłam jednak zrobić mały wyjątek, a dlaczego tak się stało – już spieszę z odpowiedzią: Zacznijmy może od tego, że po jej „Dietojarską kuchnię żydowską” sięgnęłam z dwóch powodów: głównie z potrzeby poznania bezmięsnej, ale wciąż autentycznej kuchni Żydów aszkenazyjskich, ale trochę też na fali ogromnej popularności samego tytułu, której powodów byłam bardzo ciekawa. Za nic jednak bym wtedy nie przypuszczała, że ta książka dostarczy mi aż tylu wrażeń, i o dziwo głównie tych pozakulinarnych! O życiu Fani - wybitnej restauratorki specjalizującej się w wegetariańskiej, etycznej kuchni - wiemy stosunkowo niewiele. Tę sporą lukę stara się wypełnić obszerny wstęp, będący przy okazji zgrabnym wprowadzeniem do kultury i filozofii Żydów Europy Środkowej i Wschodniej, który to wstęp, jak się potem okaże, później pomoże nam osadzić tę kuchnię w kontekście kulturowym. Dalej poznajemy samą Fanię – dowiadujemy się co nieco o jej dzieciństwie, następnie o latach dorosłych, życiu prywatnym i prowadzonej z powodzeniem restauracji w Wilnie, aż wreszcie – sukcesie, który zaprowadził ją na pokład prestiżowego MS Batory, gdzie z powodzeniem prowadziła autorską kuchnię. I chociaż jej życiorys wciąż w sporej części stanowi dla nas zagadkę, to jednak autorki książki, maksymalnie ubarwiając notę biograficzną (w tym pozytywnym sensie!) tej inspirującej restauratorki, stworzyły z tych skrawków posiadanych informacji inspirującą i wciągającą historię. Jest też trochę tak, że ta króciutka biografia to punkt wyjścia do snucia kolejnych i kolejnych opowieści: o gościach „Dietojarskiej Jadłodajni” (czasami zupełnie anonimowych, a czasem przedstawicielach świata sztuki czy lokalnej bohemy),przez niespieszny spacer uliczkami przedwojennego, wielokulturowego Wilna, po wyobrażenia o swobodnej, kosmopolitycznej atmosferę MS Batory. I serio, bardzo próbuję nie zabrzmieć teraz górnolotnie, ale rzeczywiście jest w tej książce coś, co przywodzi na myśl symboliczną, wzruszającą, chociaż na pewno również i niedokończoną, bo brutalnie przerwaną wybuchem wojny, podróż. Eksperymentowanie z przepisami Lewando było pięknym, choć nie zawsze zakończonym sukcesami, uzupełnieniem tej podróży. Nazwałabym to kulinarną immersją do jej świata. Wrażeń dopełniły piękne, bezpretensjonalne fotografie dań nawiązujące do „domowego” charakteru wnętrza wileńskiej Jadłodajni i och, ta cudowna, oddająca klimat całego opracowania, okładka! Z tyłu okładki, pod opisem, wydawca podkreśla, że ta książka „to coś więcej niż książka kucharska” i chyba mogę podpisać się pod tym stwierdzeniem. Bo trochę się powzruszałam i wiele nauczyłam, trochę pozachwycałam w sensie estetycznym i oczywiście nasyciłam w znaczeniu dosłownym, bo kulinarnym. Polecam, oczywiście!