![Tu streszczenia nie wystarczą. Sprawdź swoją znajomość lektur [QUIZ]](https://s.lubimyczytac.pl/upload/texts/20500/20558/20558_1715340025_grafika400x300.jpg)
-
Patronat LC
-
Patronat LC
-
Patronat LC
-
Patronat LC
-
Patronat LC
Jak napisać opowiadanie – siedem rad
To, że zgodziłem się napisać opowiadanie do antologii Rewers, uważałem przez długi czas za duży błąd. Jasne, projekt był ciekawy, współuczestnicy to najlepsze nazwiska w polskim kryminale – fajnie byłoby się wśród nich znaleźć, lecz było jedno ale – nie potrafię pisać opowiadań. Tymczasem „Babcia Wiśniewska” okazała się dużym sukcesem (to nie moja opinia, ale czytelników!). Chciałem z Państwem podzielić się więc kilkoma przemyśleniami, które pojawiły się w mojej głowie podczas pracy nad tym tekstem.
Po przyjęciu propozycji wzięcia udziału w antologii nastąpił u mnie okres paniki. Nie wiedziałem, co napisać, o czym napisać i jak napisać. Jak zwykle w takiej sytuacji, zrobiłem to, co zazwyczaj – zacząłem czytać. Mistrzowie krótkiej prozy: Keret, Munro, Carver i Borges (okej, ten ostatni to bardziej leń, który zamiast powieści wolał spisywać pomysły na powieści, ale jak to się czyta!). Do tego „kryminaliści” – Conan Doyle i Chandler. Może i ramoty, ale jednak trzymają klasę. A potem długi namysł nad tym, co właśnie przeczytałem. Co wymyśliłem?
1. Opowiadania są krótkie
Wydaje się oczywiste, prawda? Ale tak naprawdę wielu autorów o tym zapomina i popełnia poważny błąd. „Babcia Wiśniewska” ma około 60 tys. znaków. Moja najnowsza powieść Osiedle marzeń ponad 600 tys. Dziesięć razy więcej miejsca na zdarzenia, pogłębione portrety psychologiczne postaci, opisy przyrody, ludzi, miejsc. Powieść daje luz. Przestrzeń. W opowiadaniu trzeba być konkretnym. Co nas prowadzi do kolejnego punktu.
2. Temat
Trzeba wiedzieć, o czym chce się napisać. Ale nie chodzi tutaj o sam opis akcji, ale o znaczenie waszego tekstu. Autor musi dotrzeć do sedna planowanej historii, wydobyć je na powierzchnię, skupić się na nim i nigdy nie stracić go z oczu. O czym jest „Babcia Wiśniewska”? SPOILER, jako ostrzeżenie dla tych, którzy jeszcze nie czytali – o zemście. Jedno proste słowo. Zrozumiałe i jasne. Każdą scenę w opowiadaniu, każdy dialog i opis tworzyłem, mając je w głowie. Dzięki temu wasz tekst będzie spójny.
3. Pomysł
Uff... To jest właśnie powód, dla którego podchodzę do tej formy literackiej jak pies do jeża. Pomysłu nie da się wypracować. Nie da się siąść przed klawiaturą i po prostu go napisać. Trzeba czekać na to, czego autorzy nienawidzą najbardziej – na natchnienie. A natchnienie, jak wiemy, jest dla amatorów, nie dla zawodowców. Pewien znany autor powiedział mi, że nie pisze opowiadań, bo ma za mało pomysłów i mu ich szkoda. W dużym stopniu go rozumiem. Co więcej, mam wrażenie, że opowiadanie o wiele bardziej wymaga dobrego konceptu niż powieść. A to z powodu punktu pierwszego. W powieści jest więcej miejsca, żeby ukryć się za słowami, błysnąć dialogiem, opisem, stylem. Krótka forma jest bezlitosna. Odsłania każdą słabość historii.
4. Szukaj niezwykłego
To jak wpaść na dobry pomysł i pomóc natchnieniu? Można spróbować znaleźć nową perspektywę, nowy głos, nowy sposób opowiedzenia danej historii. W moim przypadku zadałem sobie krótkie pytania: Jak jeszcze nie pisano o moim temacie? Kto nie był bohaterem w poświęconej mu opowieści ? I jak ja to mogę wykorzystać? Kiedy odpowiedziałem na te pytania, pozostało mi tylko wyciągnąć wnioski i wziąć się do pracy.
5. Planuj
Nie tylko w przypadku opowiadania. W każdej formie. Tak jak napisałem wyżej, natchnienie jest dla amatorów. Prawdziwy pisarz ma plan tekstu. A raczej kolejną jego wersję, bo przecież na etapie samych prac koncepcyjnych zdążył go przerobić z dziesięć razy. I dalej nie jest zadowolony, ale deadline goni, więc trzeba już zasiąść do pisania. Może jakoś pójdzie. A na poważnie, po co to robić? Plan to najlepszy sposób na to, żebyś to ty panował nad tekstem, a nie tekst nad tobą. Pomaga też zachować dyscyplinę. Wiesz, co napisać, kiedy i jak.
6. Skracaj i usuwaj
Opowiadanie to zawsze konkret. Dlatego zawsze się zastanawiaj: czy dana scena, postać, dialog jest naprawdę mi potrzebna? A jeśli jest, to czy mogę jakoś ją/go skrócić? Kurt Vonnegut napisał kiedyś, że każde zdanie w opowiadaniu musi robić jedną z dwóch rzeczy – ujawniać fakt na temat postaci lub pchać akcję naprzód. To dobra zasada. Jeśli wasze zdanie nie spełnia żadnej z tych funkcji, to może warto je usunąć?
7. Puenta
Opowiadanie jest jak kawał. Pomysł i temat mogą być najlepsze na świecie, ale jeśli spieprzyłeś puentę, nie ma to żadnego znaczenia. Dlatego trzeba nad nią solidnie przysiąść. Napisać, przeczytać, poprawić. Potem jeszcze raz i jeszcze raz. Aż do skutku. Zadaj sobie pytanie: czy zakończenie jest zrozumiałe? Czy wyraża to, na czym ci zależało? Czy czytelnik ma na pewno wszystkie informacje potrzebne do jego zrozumienia? Czy jest wystarczająco mocne? Jeśli w którymkolwiek punkcie masz wątpliwości, wróć do zakończenia.
Nie wiem, czy tych siedem rad wystarczy, żeby napisać dobry tekst. Jestem jednak przekonany, że ich znajomość może wam sporo pomóc. W każdym razie, sam żałuję, że nie znałem ich wcześniej. Zmusiła mnie do tego dopiero „Babcia Wiśniewska”. I w sumie, jestem jej za to wdzięczny.
komentarze [16]
W opowiadaniu, uważam, najważniejsza jest puenta. Zakończenie ma nas "zabić", dosłownie wcisnąć w fotel i nie dać o sobie zapomnieć przez przynajmniej kilka najbliższych dni.
Zakończenia najlepszych opowiadań, które czytałem w życiu, pamiętam do dziś.
„A natchnienie, jak wiemy, jest dla amatorów, nie dla zawodowców” – wiemy? Czyżby? Kto… wiemy?
Moim zdaniem jest wprost przeciwnie: z potrzeby serca piszą grafomani, prawdziwi mistrzowie tworzą za pieniądze.
Prawdziwi mistrzowie tworzą, a pieniądze są lub nie. Nieliczni umieją pisać na zamówienie rzeczy znakomite. A i to nie za każdym razem. Z żyjących pisarzy/poetów nie przypominam sobie nikogo, kto za pieniądze pisze jakby go muza poganiała. Ale może podrzucicie mi jakieś nazwisko?
Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Prawdziwych "miszczów" kreują media. Wywiady w telewizorniach; jakies stałe sety o kulturze . "Miszczowie" z tego żyją. Tołstoj twierdził, że prawdziwą sztuką jest napisać , o ile mnie pamięc do cytatów nie zawodzi, JEDNĄ STRONĘ. CODZIENNIE. Jak łatwo policzyć: 365/6 stron. Nie wiem jak sie Jego strony maja do "współczesnych, ale przyjmujac format A4 i pismo reczne, myśle ,...
Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
Co do punktu 3.: z pomysłami czasami bywa tak, że podczas pisania wpadniesz na jeszcze lepszy i musisz zaczynać od początku bo ten stary pomysł wydaje Ci się bez sensu, myślisz, że stać Cię na więcej. Przerabiałem to dziesiątki razy, przez co nie skończyłem wielu, naprawdę wielu opowiadań. :p
Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
I tutaj przydaje się deadline :) Nie ma czasu, żeby zaczynać od początku. Tak na poważnie, to powinna być kolejna rada. Niekoniecznie dotycząca opowiadania. Uważać, żeby tekstu nie "przenosić za długo". Osobiście mam tak (upraszczając) - pierwszy pomysł, który jest taki sobie. Drugi, który jest dobry, trzeci, który jest lepszy od drugiego, a potem czwarty i kolejne, które...
Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
jak na opowiadanie 60 tys. znaków to i tak całkiem sporo. Ciekawe ostatnio widziałem wyzwanie literackie, opowiadanie na 3600 znaków, taka już totalna miniaturka :)
Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Są jeszcze lepsze miniaturki, są opowiadania na 100 słów. Musiałyby to być naprawdę długie słowa, żeby wyczerpać limit 3600 znaków.
A, właśnie, całe wyzwanie polega na tym, żeby napisać opowieść w dokładnie 100 słowach, nie do 100, ale równe 100.
To są bodajże tzw. shorty. Jeszcze inna dyscyplina (na fb mistrzowsko uprawiał ją Łukasz Najder). Czasami na swoim fan page'u też wrzucam takie utwory. Są trudne. Trzeba się bardzo skupić. Czy 60 tys znaków to sporo? I tak, i nie. Sporo, bo jest miejsce, ale potem się okazuje, że i tak za dużo.
Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Nie, te na równe 100 słów to są drabble. Szorty to mogą być te do 100 słów.
@Monika Takie drabble po niemiecku (gdzie czasami jedno słowo składa się kilku) to może by i osiągnęły 3600 znaków ;-)
Dziękuję za punkt 1. Osobiście, kiedy widzę długie opowiadanie, to mi się odechciewa. A kiedy autor nie potrafi porwać od samego początku, odechciewa mi się jeszcze bardziej. Zauważyłam, że wielu autorów, zwłaszcza tych specjalizujących się w powieściach, pisze stanowczo zbyt długie opowiadania, formą przypominające raczej mikropowieść... A im krócej, tym lepiej :)
Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Hmm. Przecież rozumienie tekstu przez czytelnika jest podstawowym celem pisania.
Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post