Inicjatorami założenia Unii Literackiej byli Olga Tokarczuk, Zygmunt Miłoszewski, Jacek Dehnel i Piotr Tarczyński. Chociaż oficjalnie stowarzyszenie zostało wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego w czerwcu 2019, to już wcześniej jego członkowie angażowali się między innymi w powoływanie rezydencji pisarskich i w prace nad stworzeniem systemu ubezpieczeń dla twórców. 

Niskie wynagrodzenia hiszpańskich pisarzy

Podobne cele, co Unia Literacka, stawia sobie reprezentujące blisko 2000 hiszpańskich pisarzy stowarzyszenie Asociación Colegial de Escritores de España, działające na rynku iberyjskim od ponad 40 lat. Zajmuje się ono prawami twórców piszących zarówno w języku hiszpańskim, jak i w pozostałych językach urzędowych Hiszpanii, czyli katalońskim, baskijskim i galicyjskim. 

Na zlecenie ACE został opracowany raport, z którego wynika, że aż 77% hiszpańskich pisarzy otrzymuje poniżej 1000 euro rocznie z tytułu praw autorskich. Jak zauważył przygotowujący raport socjolog Ramon J. Soria, oznacza to, że zdecydowana większość z nich nie potrafi zadbać o to, by pisanie stało się ich faktycznym źródłem zarobku. Jak twierdzi hiszpańskie stowarzyszenie, prawie 1/4 książek na rynku hiszpańskim wydawana jest bez umowy; dodatkowo ponad 14% analizowanych przez twórców raportu kontraktów zawartych pomiędzy pisarzami a wydawcami było niezgodnych z prawem. Żeby dopełnić obraz hiszpańskiego rynku wydawniczego, należy jeszcze wspomnieć o tym, że w ponad 22% przypadków twórcom nie udało się otrzymać pełnych rozliczeń. 

Współpraca z księgarniami

Reprezentujące literatów ACE postanowiło działać. Podjęta została współpraca ze stowarzyszeniem Confederación Española de Gremios y Asociaciones de Libreros, skupiającym ponad 1400 księgarń w całej Hiszpanii, którego celem jest monitorowanie faktycznej sprzedaży konkretnych pozycji. Obie organizacje podpisały umowę, dzięki której autorzy będą mogli dowiedzieć się, ile egzemplarzy ich książek zostało sprzedanych. Na pełne dane niestety nie mają co liczyć, gdyż wśród członków Confederación Española de Gremios y Asociaciones de Libreros brakuje między innymi sklepów internetowych, w tym potentata na rynku sprzedaży, jakim jest Amazon. Twórcy mają jednak nadzieję poznać skalę sprzedaży ich książek i oszacować ich popularność, a co za tym idzie – dowiedzieć się, kiedy wydawcy nie są uczciwi.