Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Sam Kean, „Ostatni oddech Cezara. Zrozum powietrze, którym oddychasz”, Feeria Science, Łódź, 2018

Naukowiec i literat w jednym po raz kolejny udowadnia, że nauka nie musi straszyć fachową terminologią i wprawiać w konsternację skomplikowaniem, a może wręcz dostarczać rozrywki i przy okazji poszerzać horyzonty czytelnika.

Sam Kean studiował fizykę i filologię angielską na Uniwersytecie w Minnesocie; dodatkowo po przeprowadzce do Waszyngtonu ukończył bibliologię. Jego artykuły ukazywały się min. w The Best American Science and Nature Writing, The New York Times Magazine i Psychology Today, a jego prace były prezentowane min. w audycjach NPR "All Things Considered" i "Science Friday". Autor jest doceniany zarówno przez międzynarodową publiczność (najczęściej kupowane książki w kategorii nauka na Amazonie) oraz ekspertów – dwie poprzednie książki „Znikająca łyżeczka…” oraz „Dziwne przypadki ludzkiego mózgu” zostały nominowane do PEN/E.O. Wilson Literary Science Writing Award w zakresie nauk fizycznych i biologicznych. Nagroda ta przyznawana jest przez organizację PEN America działającą na rzecz wolności słowa min. w środowiskach akademickich, artystycznych oraz na terenach, gdzie istnieje dla niej zagrożenie.

„Ostatni oddech Cezara…” z 2018 roku to kolejna książka tego autora przybliżająca procesy zachodzące na świecie cały czas, jednak nierzadko ignorowane. Tym razem czytelnicy mają okazję poznać gazy, ze szczególnym uwzględnieniem tej najważniejszej mieszaniny – powietrza, które zdaniem autora dorównuje złożonością ludzkiemu mózgowi.

Treść jest podzielona na 3 główne części, które omawiają składniki powietrza w kolejności od tych, które występują w nim najczęściej. Pierwsza porusza ogólne zagadnienia tj. skąd wzięło się powietrze i jaki ma skład oraz skupia się na 2 głównych jego składnikach – tlenie i azocie. Część druga to przede wszystkim historie dotyczące min. tlenku węgla, wodoru, helu oraz ich zastosowania w medycynie; trzecia porusza temat wpływu rozwoju cywilizacji na powietrze, omawia także atmosfery inne niż ziemska oraz przybliża rolę min. ozonu, jodku srebra. Każda część składa się z rozdziałów, w których przytaczane są przełomowe lub zapadające w pamięć momenty z historii, jednak za każdym razem osią opowieści (i niejako głównym bohaterem) staje się jeden z gazów. Jest to bardzo ciekawy zabieg, który pokazuje intencje autora – zwrócenie uwagi na ten element świata, który mimo tego, że niewidzialny i ulotny, jest niezbędny do życia każdego człowieka.

Wyjątkową czyni te książkę kilka czynników. Przede wszystkim używanie prostego, zrozumiałego języka, ale też ubarwianie go porównaniami lub odwołaniami do zmysłów. Dodatkowo liczne anegdoty oraz częste bezpośrednie zwracanie się do czytelnika sprawiają, że ma się wrażenie prowadzenia konwersacji z dobrym znajomym (który ma bardzo bogatą wiedzę). Taki sposób budowania narracji gwarantuje płynny i przyjemny proces czytania.
Wykorzystanie informacji z wielu dziedzin nauki nie tylko świadczy o rozbudowanej wiedzy autora, ale też pozwala osadzić każde zjawisko w kontekście, co na pewno docenią czytelnicy, których serca bliższe są naukom humanistycznym. Autor zamieszcza też zdjęcia oraz rysunki poglądowe, co pomaga uruchomić wyobraźnię czytelnika oraz jeszcze bardziej ułatwia odbiór treści. Ciekawym elementem jest końcowa sekcja ze wszystkimi przypisami, którą można traktować jako formę epilogu lub po prostu zbiór ciekawostek. Da się zauważyć także próbę stworzenia klamry spajającej cały tekst – krótkie wywody (z nutą filozofii) na początku oraz końcu tekstu zachęcają do refleksji na temat przemijania.

Uważam tę książkę za szczególnie godną polecenia osobom, które nie lubią tekstów typowo naukowych i uważają je za zbyt trudne do przyswojenia, a także wszystkim zaczynającym przygodę z naukami ścisłymi lub chcącymi dać im drugą szansę po nieudanym pierwszym spotkaniu.

Aleksandra Pawelec

Sam Kean, „Ostatni oddech Cezara. Zrozum powietrze, którym oddychasz”, Feeria Science, Łódź, 2018

Naukowiec i literat w jednym po raz kolejny udowadnia, że nauka nie musi straszyć fachową terminologią i wprawiać w konsternację skomplikowaniem, a może wręcz dostarczać rozrywki i przy okazji poszerzać horyzonty czytelnika.

Sam Kean studiował fizykę i filologię angielską na...