Najnowsza powieść Jakuba Ćwieka jest chyba najbardziej zaangażowaną społecznie i politycznie pozycją w jego twórczości. Pozycją, która może wywołać duże kontrowersje, bo autor nie szczędzi uszczypliwości różnym grupom społecznym.

Autor, który słynie z tego, że nie daje się ograniczać poprawności politycznej, tym razem oferuje nam komiksową opowieść o na wskroś polskim, a jednocześnie niepolskim superbohaterze. Nie znaczy to, że karty książki wypełniają rysunki, a bohaterowie wygłaszają swoje kwestie w dymkach. Ćwiek pozostaje w gatunku powieściowym. Jednak cały sposób prowadzenia narracji, konstrukcji bohaterów i wreszcie konflikt, na którym opiera się fabuła, są wzięte z klasycznych komiksów o superbohaterach.

Dla fanów twórczości Ćwieka Zawisza Czarny nie jest nową postacią. Sama powieść to spin-off „Dreszcza". Zawisza jest jednym z kolegów Dreszcza i wspiera go w walce o utrzymanie porządku na Górnym Śląsku. Tym razem jednak przyjeżdża do Warszawy. Zasadniczo przyjeżdża na fikcyjny mecz Polska - Hiszpania na Stadionie Narodowym. Jednak już na dworcu przypadkiem w jego ręce trafia teczka zawierająca tajne plany nacjonalistyczno-kibolskiego podziemia. Zawisza, wraz z nowymi sojusznikami, postara się pokrzyżować te plany.

Ćwiek rysuje obraz naszego społeczeństwa grubą i mocno wykrzywioną kreską. Z komiksową przesadą nie szczędzi krytycyzmu wielu różnym grupom. Najbardziej dostaje się prymitywnemu patriotyzmowi spod znaku kiczowatych koszulek z husarią i Żołnierzy Wyklętych. Ale nie brak prześmiewczych obrazów korposzczurów z warszawskiego Mordoru, feministek i rowerzystów z Masy Krytycznej.

Autor w wywiadach mówił, że jego celem nie jest obśmianie konkretnej grupy, a raczej krytyka coraz większego rozbicia naszego społeczeństwa. Najcelniej oddają to chyba myśli jednej z bohaterek: Miała dziwne poczucie, że gdziekolwiek szła, ludzie mieli w głowie tylko po jednej idei. Owszem, bardzo często słusznej, ale wciąż tylko jednej i w dodatku wykluczającej lub w najlepszym przypadku lekceważącej pozostałe.

Jak to w komiksach bywa, okazuje się, że za rozbiciem naszego społeczeństwa stoi spisek złowrogiej organizacji, której macki ogarniają cały świat. A naprzeciwko staje dziwna zbieranina: tajna warszawska organizacja, taksówkarka-cwaniaczka i wielki facet z Wybrzeża Kości Słoniowej, wychowany przez polskiego misjonarza, z białym orłem wytatuowanym na piersi. Co to znaczy być patriotą? I czy na tak postawione pytanie może być tylko jedna odpowiedź?

Oczywiście cała społeczna warstwa to tylko część najnowszej powieści Ćwieka. Dostajemy też to, z czego autor słynie. Dynamiczną akcję, wyraziste postacie, które nietrudno polubić i efektowne mordobicia.

Polska w „Zawiszy Czarnym" to dość dziwne miejsce, pełne skrajnych postaw i niechęci wobec jakiejkolwiek odmienności. Mam nadzieję, że rzeczywisty obraz nie jest aż tak pesymistyczny. Ale zawsze pozostaje Zawisza i jego przyjaciele broniący prawa do bycia po prostu porządnym człowiekiem.

Krzysztof Krzemień