Po otwarciu książki od razu wiadomo, że opowiada ona prawdziwą historię rodziny autorki, która od pierwszych słów nie ukrywa, że pisze o babci i dziadku (niepotrzebnie określanych z niemieckiego jako Oma i Opa). To prawdziwie epicka powieść, obejmująca 40 lat z życia kochających się ludzi, których dzielił mur berliński. Na skutek podziału kraju dziadkowie autorki, zamieszkujący niewielki Schwanenberg, wraz z dziewiątką dzieci stali się obywatelami NRD, czyli ich komunistycznej części. Od teraz mieli popierać komunizm, wyrzec się swojej religii i donosić na wrogów, za których uznawano wszystkich zwolenników Zachodu. Sam wyjazd na Zachód był surowo zabroniony i mógł się skończyć aresztem lub nawet śmiercią, podobnie jak każda krytyka władzy komunistycznej. A było co krytykować, bo nagle ze sklepowych półek zniknęły towary, w społeczeństwie pojawił się głód, a ludzie musieli harować, bo byli zobligowani do wyrabiania określonych, zazwyczaj mocno wygórowanych norm produkcyjnych. Życie stało się trudne i czarno – białe. Zachodnia moda, muzyka, filmy były zakazane, podobnie jak wszystkie inne treści czy rozrywki, które nie wpisywały się w przyjętą ideologię. To wszystko spowodowało, że 21-letnia Hanna, matka autorki książki, nie widząc dla siebie miejsca w tłamszącym ją państwie zdecydowała się na ucieczkę do Republiki Federalnej Niemiec, ryzykując życie nie tylko swoje, ale i bliskich, którzy zostali. Tam udało jej się diametralnie odmienić swoje życie – dostała dobrą pracę, zakochała się, wyszła za mąż i wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie została na stałe. Tymczasem jej rodzina już zawsze musiała mieć się na baczności. Z czasem Omę, Opę i ich dzieci przeniesiono do małej wsi Klein Apenburg - poniekąd jako reperkusję za ucieczkę córki. Kontakt z Hanną musiał zaś ograniczać się do listów, które i tak przeważnie nie dochodziły do adresata. Poza jednorazową wizytą na samym początku życia Hanny na Zachodzie, o odwiedzinach nie było mowy. Choć Hanna żyła w wolnym świecie, także i ona nie mogła odwiedzić bliskich – wjazd do NRD był niemożliwy. Przez 40 lat rozłąki w rodzinie miały miejsce śluby, narodziny dzieci, zawodowe awanse jej członków, sukcesy, ale i choroby oraz śmierci, a Hanna dowiadywała się o tym jedynie z listów. Czasami nawet wiele miesięcy po fakcie, bo zdarzało się, że przez 2-3 lata żaden z wysłanych listów na skutek cenzury nie dotarł ani do niej ani do rodziny w Niemczech.

Poprzez przedstawienie losów własnej rodziny, Ninie Willner udało się opowiedzieć w pigułce całą historię powojennych Niemiec. Autorka starała się jak najbardziej przybliżyć realia życia w NRD i wytłumaczyć mechanizmy nim rządzące i udało się zrobić to czytelnie i zrozumiale. Umiejscowiła także sytuację w kraju na tle wydarzeń światowych. Dzięki temu „Lata rozłąki” to oprócz historii rodzinnej, także przegląd najważniejszych wydarzeń społeczno-politycznych XX wieku. Od powstania na Węgrzech w latach 50., przez wojnę w Wietnamie, zdetonowanie trzeciej bomby atomowej przez Chiny, praską wiosnę w Czechosłowacji, inwazję Sowietów w Afganistanie aż po dojście Michaiła Gorbaczowa do władzy w ZSRR i jego wezwanie narodów komunistycznych do zmiany. A do tego oczywiście amerykańsko-sowiecki wyścig zbrojeń i rywalizacja o pierwszeństwo w kosmosie. Fakty historyczne są dla Willner równie ważne co wspomnienia rodzinne – być może ze względu na jej zawód – była bowiem oficerem amerykańskiego wywiadu. Dlatego rzeczowo tłumaczy jak krok po kroku doszło do zerwania żelaznej kurtyny i zburzenia muru berlińskiego, daje konkretną wiedzę na ten temat, co sprawia, że „Lata rozłąki” spokojnie można nazwać literaturą faktu. Zresztą książka powstała dzięki wywiadom autorki z najbliższymi, ich wspomnieniom, zapiskom, pamiętnikom czy listom. Wszystko o czym Willner w niej pisze zdarzyło się naprawdę. Rodzina pomogła odtworzyć fakty, natomiast wizyty w archiwach, podróże, rozmowy z osobami, które pracowały w ZSRR lub NRD, więźniami politycznymi czy agentami wywiadu pozwoliły autorce przedstawić ówczesną sytuację w kraju w szerszej perspektywie. Na końcu książki umieściła też bardzo obszerną bibliografię, z której korzystała. Jest też słowniczek najważniejszych pojęć i epilog, w którym dowiadujemy się, jak potoczyły się losy rodziny po otwarciu granic.

Dla Niny Willner „Lata rozłąki” to pewnie przede wszystkim wspomnienie rodzinne, hołd dla dziadków, a zwłaszcza dla mamy. Dla czytelników - pasjonująca kronika życia w NRD. Jakby na nią nie spojrzeć, to bardzo dobrze napisana książka o czasach, w których wolność była najcenniejszym skarbem. I o bezgranicznej miłości. Bardzo wartościowa i po prostu ciekawa lektura.

Malwina Sławińska