Bohaterką i zarazem narratorką tej niewielkiej powieści (zaledwie 200 stron) jest młoda nieznana bliżej kobieta, która zmaga się z samą sobą, Domem i Księgą Początku. Z jednej strony znalazła się na takim etapie życia, w którym może sobie powiedzieć: .... wszystko, czego potrzebuję, by istnieć, by żyć, jest tutaj, ... za żadne skarby świata nie chcę być gdzie indziej, nie chcę stąd iść. Z drugiej jednak targają nią ciągłe wątpliwości i niepokoje: Muszę przyznać, że jeszcze nie oswoiłam się z Domem. Muszę przyznać, że wątpię w jego trwałość. (...) Czy Dom nadal stoi, chroni, czy Dom jest moją twierdzą? (gdy przepaść się otwiera i pochłania?). Dom, o którym mowa, jest jednocześnie rzeczywiście nową dla niej przestrzenią, w której mieszka wspólnie z partnerem Máramem, jak i wewnętrzną konstrukcją, którą należy w pełni umiejscowić w sobie, jak symboliczną szkatułę z zapieczętowanymi ,,nieobecnościami tego, co się mogło stać i tego, co się stać jeszcze może".

Bohaterka nie nazywa niczego wprost, jej narracyjna opowieść jest poetycka, metaforyczna, symboliczna. Prowadząc czytelnika po domu, prezentuje mu przestrzenie, które mają podwójne znaczenie. Kuchnia na przykład, będąc zwykłą kuchnią, staje się także „Kratką Reguł” - miejscem, w którym rzecz ma swoje miejsce, a miejsce ma swoją rzecz. To jedyna przestrzeń w domu, nad którą bohaterka w pełni panuje, a nawet chce sprawować zupełną kontrolę. Do niej powraca, gdy gubi się w innych, mniej oswojonych. Na przykład w Przedpokoju, który - niesamodzielny - służy innym pokojom, a dla bohaterki staje się podłożem stanów rozkładu, w których ona stale funkcjonuje. Zbyt wiele wątpliwości, ambiwalencji i potencjalności. Są w domu przestrzenie zarezerwowane, jak pokój jej partnera, z którym łączy ją nieoczywista dla mnie relacja. I przestrzenie hipnotyzujące, jak Pokój z Grzbietami.

Ten ostatni stanie się przestrzenią najważniejszą, bo w nim odnajdzie Księgę Początku. Będzie nią „Stopień zero pisania” Rolanda Barthesa, wyciągnięty gdzieś spomiędzy „Zbrodni i kary”, „Poza dobrem i złem”, „Stu lat samotności” i „Doliny Muminków w listopadzie”. Gdy bohaterka odważy się po niego sięgnąć, rozpocznie się jej właściwa przygoda. Zmierzy się z lekturą fundamentalnego dla humanistyki eseju francuskiego pisarza i semiologa. A z nią i czytelnik.

Lektura wpływać będzie także na jej życie, bo otworzy ją bardziej na ludzi i doświadczenia, także dość traumatyczne. Pozna innych, np. przyjaciółkę Judith, tajemniczego Głupka, którzy odegrają w jej osobistym życiu pewną rolę. A na pewno przywiodą ku niej nowe lektury.

Dlaczego zastanawiam się, czy nie poległam przy tej powieści już na wstępie? Pierwsza moja lektura tekstu zakończyła się dość szybko, po kilkunastu stronach. Niezbyt rozumiałam, co czytam, bo nie udało mi się wejść w klimat świata bohaterki. Książka musiała poczekać, bym mogła do niej wrócić. Nie mam jednak pewności, czy jej metaforyczny i poetycki język trafił do mnie w pełni. Miałam kłopot także z konstrukcją bohaterki, która od zawsze otoczona książkami, żyje z mężczyzną zainteresowanym literaturą, a sama jej nie zna. Naprawdę nie wie, kim był Don Kichot, ale czyta Barthesa? I go rozumie?

„Poziom zero" Sary Mannheimer to dla mnie jednak Dom zamknięty, nawet jeśli weszłam do środka.

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, które wydało powieść w ramach serii: Nagroda Literacka Unii Europejskiej, podjęło się bardzo ambitnego zadania. Powieści wydane w tej serii stanowią dla czytelnika nie lada wyzwanie.

Ale okładki mają piękne.

Zdecydowanie lektura nie dla każdego.

Justyna Radomińska