Dla większości polskich kibiców koszykówki NBA zaczęła się w latach 90., po upadku Żelaznej Kurtyny, a jej symbolem stało się „Hej, hej, tu NBA” w TVP. Była to era totalnej dominacji Michaela Jordana, który wówczas królował niepodzielnie na amerykańskich parkietach. Era Larry'ego i Magica dobiegała już wtedy końca. Jednak bez nich nie byłoby Jordana ani dzisiejszej NBA.

Na przełomie lat 70. i 80. NBA trawił potężny kryzys wizerunkowy. Liga była postrzegana jako „czarna”, co odstraszało reklamodawców, którzy chcieli trafić do białej klasy średniej. Dodatkowo pod koniec lat 70. światem koszykówki wstrząsnęło kilka potężnych skandali narkotykowych z zawodnikami w głównych rolach. Na mecze przychodziło coraz mniej widzów. W tej sytuacji Magic z Larrym i ich rywalizacja były dokładnie tym, czego potrzeba było NBA do odrodzenia.

Książka „Kiedy rządziliśmy NBA” opowiada równolegle historię obu tych wybitnych zawodników, począwszy od spotkania w drużynie gwiazd uniwersyteckich w 1978 r., przez dramatyczny finał rozgrywek NCAA w 1979 r. aż po ich rywalizację w NBA i trzy wspólne finały.

Książka poprowadzona jest z grubsza chronologicznie, choć czasami autorka, Jackie MacMullan, wybiega lekko w przyszłość lub cofa się w retrospekcjach. Jej narracja pokazuje jednak niezwykłą więź między oboma graczami. Obaj spędzili całe swoje zawodnicze kariery w jednym klubie - Bird w Celtics, Magic w Lakers. Spotykali się tylko dwa razy do roku (nie licząc ewentualnych finałów). A jednak z biegiem czasu stawali się dla siebie punktem odniesienia, a ich wrogość i niechęć przerodziła się w szacunek, choć wciąż podszyty rywalizacją. Obecnie są przyjaciółmi.

Ich dzieje to kawał historii koszykówki. W tle pojawiają się wielkie nazwiska: James Worthy, Red Auerbach, Kevin McHalle, Michael Jordan czy cały słynny Dream Team i igrzyska w Barcelonie, które stały się pożegnalną imprezą dla obu wielkich graczy.

Ale autorka pokazuje także, jak ich gra wpływała na przełamywanie stereotypów rasowych. Biały Bird cała karierę walczył ze stereotypem przereklamowanego białasa, który nie potrafi skakać. Z kolei czarny Magic z trudem walczył o docenienie jego boiskowej inteligencji.

MacMullan opisuje dość dokładnie historię obu graczy, tak na boisku, jak poza nim, ale jako że Larry i Magic są współautorami tej publikacji, to czasami zbyt powierzchownie prześlizguje się ona po mniej chwalebnych kartach ich biografii. Trudny charakter Birda przedstawiony jest wyłącznie jako sposób mobilizowania drużyny. Z kolei Magic przedstawiany jest jako jedna z ikon walki z wirusem HIV i kamień milowy w edukacji społeczeństwa o HIV i AIDS. Wszystko to prawda, tyle że autorka nieco bokiem wymija jego aktywny udział w pomeczowych orgiach i ogromną swobodę seksualną, która spowodowała zakażenie i wystawiła na śmiertelne niebezpieczeństwo żonę i nienarodzone dziecko.

O tłumaczenie, jak zwykle w przypadku „koszykarskich” książek wydawnictwa SQN, zadbał Michał Rutkowski, były autor bloga „Supergigant” oraz felietonów „Fruwając pod koszem”. Oznacza to, że dostajemy tłumaczenie profesjonalne, bez dziwacznych terminów, które rodzą się z nieznajomości tematu. Może czasem Rutkowski trochę zbyt na siłę spolszcza pewne amerykańskie wyrażenia, ale trzeba pamiętać, że po książkę zapewne sięgną także ludzie nieobeznani z NBA i tamtejszym językiem.

W efekcie otrzymujemy książkę bardzo ciekawą, opisującą fragment koszykarskiej historii mało znanej w naszym kraju. Z pewną ostrożnością należy podejść do hagiograficznego tonu, ale absolutnie nie dyskwalifikuje to tej biografii, która pozostaje cenną pozycją w bibliotece każdego fana koszykówki.

Krzysztof Krzemień