-
ArtykułyKsiążka na Dzień Dziecka: znajdź idealny prezent. Przegląd promocjiLubimyCzytać1
-
Artykuły„Zaginiony sztetl”: dalsze dzieje Macondo, a może alternatywna historia Goraja?Remigiusz Koziński1
-
Artykuły„Zależy mi na tym, aby moje książki miały kilka warstw” – wywiad ze Stefanem DardąMarcin Waincetel1
-
ArtykułyMagdalena Hajduk-Dębowska nową prezeską Polskiej Izby KsiążkiAnna Sierant2
Cytaty z tagiem "kultura chłopska" [4]
[ + Dodaj cytat]Czym była chłopska izba, ten tylko może powiedzieć, kto choćby w dzieciństwie wysłuchiwał zbierających się, zwłaszcza zimą, kobiet i mężczyzn na sąsiedzkie posiady, na darcie pierza, łuskanie fasoli itp. Zaludniali nieraz tę izbę narratorzy o niepospolitych, surrealistycznych wyobraźniach, prawdziwi kreatorzy słowa i pamięci, filozofowie i błazny, żartownisie i śmieszki, przepowiadacze i utyskiwacze, onirycy, spirytuolodzy i doradcy we wszystkich sprawach ziemi i nieba. Każdy taki wieczór był kartą literatury niepisanej.
Chłop nie wiedział, jaki jest jego folklor, wiedział, jaki jest jego los. Nie miał świadomości artystycznej. Wszystko, co wytwarzał, przetwarzał, przyjmując za swoje, wynikało z przydatności użytkowej lub potrzeby duchowej. Nawet ten, który pierwszy wyrzeźbił Chrystusa Frasobliwego, ów najwspanialszy wytwór chłopskiej wyobraźni, składał jedynie ofiarę Bogu według miary swojego losu, jako że nic więcej prócz losu nie miał.
Ziemia wymaga nie tylko nawozów i pestycydów, ale także szacunku. Może już nie tego sakralnego, jak w dawnej kulturze chłopskiej, ale tak samo mądrego, czułego, opartego na przeświadczeniu, że karmiona bezrozumnie, zwraca się przeciwko człowiekowi, że może być żywicielką i trucicielką, że objawem jej zdrowia jest nie tylko zdrowa żywność, ale ptaki, ryby, owady, zwierzyna płowa, zioła, z którymi tworzy naturalną symbiozę, dzięki której dopiero staje się prawdziwą, ludzką ziemią.
Sądzę, że kultura chłopska się skończyła – w tym znaczeniu, w jakim ja ją rozumiem. Skończyły się bowiem warunki społeczne jej istnienia, skończył się pewien model sytuacji egzystencjalnej, z jakiej kultura ta wyrastała. Można powiedzieć, że w dużym uproszczeniu, że kultura chłopska wyrastała z drugorzędności społecznej chłopa, z poddaństwa, z pańszczyzny, z jego izolacji. Chłop, odcięty od normalnego udziału w społeczeństwie, w narodzie, w państwie, zamknięty w granicach lokalnego świata, musiał kompensować te wszystkie niedostatki własną wytwórczością kulturalną, tworzeniem własnych światów zastępczych, a więc wyobraźnią.