Urodzony w 1927 roku Marquez wydał właśnie swoje najznakomitsze dzieło - „Sto lat samotności”, zaś młodszy o dziewięć lat Llosa zyskał popularność dzięki opublikowanemu rok wcześniej „Zielonemu domowi”. Ich rozmowa stała się okazją do konfrontacji poglądów obu twórców na literaturę, rolę pisarza w społeczeństwie, a przede wszystkim dała świadectwo odmiennych temperamentów obu mistrzów: „Vargasa Llosy — niezmiennie surowego, wytrawnego teoretyka, metodycznego polemisty — i Garcii Marqueza — z jego wybuchowym poczuciem humoru, niestroniącego od paradoksów, szaleńczo witalnego i obdarzonego niebywałą inteligencją”.

Niektórych czytelników może zaskoczyć, iż zapis rozmowy zajmuje tak niewiele miejsca w cieniutkiej, lecz elegancko wydanej książce. Oczywiście chciałabym, żeby rozmowa trwała dłużej, jednak teksty wprowadzające do wydarzenia, relacje naocznych świadków czy wywiady pozwalają czytelnikowi przenieść się w czasie i zrozumieć realia roku 1967. Dzięki podobnym zabiegom mamy wrażenie, jakbyśmy osobiście znajdowali się w uniwersyteckim audytorium, przysłuchując się rozmowie obu pisarzy.

Ciężar prowadzenia rozmowy wziął na siebie w całości Mario Vargas Llosa. To on wypytuje autora „Stu lat samotności” o okoliczności powstania książki, historie z dzieciństwa czy przesłanki, dla których wybrał karierę literata. „Mam wrażenie, że zostałem pisarzem wtedy — odpowiada Marquez z rozbrajającą (a może też odrobinę wystudiowaną) szczerością — gdy zdałem sobie sprawę, że do żadnego innego zawodu się nie nadaję”.

Sądzę, że powyższe zdanie doskonale wprowadza w atmosferę owego „wywiadu”, podczas którego pada wiele ciekawych sformułowań na temat literatury iberoamerykańskiej. Szczególnie interesująco brzmią poglądy Marqueza na temat twórczości Borgesa, którego pisarz jednocześnie ceni i nie znosi: „Z Borgesem mam jednak pewien problem — twierdzi — jest to jeden z pisarzy, którego najwięcej czytam i którego chyba najmniej lubię”.

Lektura rozmowy obu znakomitości będzie zatem doskonałym pretekstem do refleksji nad autokreacją wizerunku pisarza, szczególnie tak błyskotliwego, jak Marquez. Ile w jego wyznaniach szczerości, a ile pozy? Nawet jeśli nie będziemy w stanie odpowiedzieć na powyższe pytanie, dla miłośników autora „Miłości w czasach zarazy” rozmowa obu twórców będzie ciekawym punktem odniesienia do rozważań nad wczesnymi dziełami mistrza.

Przyznam ponadto, iż lektura zainspirowała mnie do ponownego sięgnięcia po „Sto lat samotności”, a sama zagości pewnie na stałe na moim regale, stając się pozycją, do której będę od czasu do czasu wracać. Mimo kilkudziesięciu lat, jakie upłynęły od spotkania obu pisarzy, ich rozmowa pozostaje szalenie ciekawa i intrygująca.

Ewa Szymczak