„Jesteśmy snem” prezentuje rzeczywistość, w której zupełnie przeciętny mężczyzna odkrywa, że jego sny mają moc zmieniania świata. Zagubiony między stale zmieniającymi się wersjami rzeczywistości, postanawia przestać śnić, co prowadzi go do gabinetu psychiatry, który w jego snach dostrzega szansę naprawienia świata. Tyle tylko że nie sposób poddać podświadomość pod władzę rozumu, stąd każda zmiana prowadzi do niespodziewanych skutków ubocznych, które trudno jest kontrolować czy naprawić…

„Miejsce początku” zabiera nas do lasu nad ruczajem, gdzie zawsze panuje zmrok, do miejsca spokoju i odpoczynku, gdzie zwalnia czas, a człowiek może poczuć się wolny od konsumpcjonizmu, od życia pod ciągłą presją cudzych wymagań i pretensji. Tu więźniowie szarej codzienności znajdują wytchnienie wśród szumu wody i zieleni. Ale jest w tym pozornie spokojnym świecie coś, co zagraża jego mieszkańcom, a co ma szansę pokonać jedynie ktoś obcy – choćby we własnym świecie nie widział celu i sensu swojego życia, tu może zostać bohaterem. Albo zginąć, próbując…

Wreszcie „Oko czapli” przenosi nas do kolonii karnej na innej planecie. Trafiły tu dwie grupy ludzi: groźni przestępcy, a następnie równie „groźni” dla światowych rządów pacyfiści. Ich potomkowie starają się żyć obok siebie, ale z upływem czasu ich sprzeczne ideały prowadzą do rozwijania się spirali przemocy i oporu. Mają do dyspozycji cały nowy świat i są na najlepszej drodze do zamienienia go w piekło dla siebie nawzajem…

Wszystkie trzy powieści spina motyw snu rozumianego na różne sposoby: w „Jesteśmy snem” jako śnienie, w „Miejscu początku” jako sen przynoszący odpoczynek, a w przypadku „Oka czapli” raczej jako marzenie. Pierwsza powieść w zbiorze jest utrzymana w konwencji science fiction, podczas gdy dwie pozostałe mają w sobie więcej ze współczesnej baśni czy powieści drogi, a jeśli chodzi o styl, są bardziej poetyckie i refleksyjne. Le Guin porusza najróżniejsze tematy, nawiązując do ekologii, psychologii, polityki i stosunków międzynarodowych – nieważne do jakiego świata się udamy, nie uciekniemy od problemów, jakie niesiemy ze sobą.

Stworzone przez Le Guin światy mają własną florę i faunę, własne tradycje i kulturę. Są tu między innymi obcy mówiący za pomocą łokci, trzyoka ropucha ze skrzydłami, bezoki, zawodzący potwór i drzewa bawełniane. I są tu ludzie: zagubieni, pełni lęku, pozbawieni perspektyw. Każdy z nich zmienia się, rozwija, coś zyskuje i coś traci. Ursula Le Guin nie potrzebowała wielotomowych serii powieści – na kilkuset stronach potrafi zawrzeć cały świat. A nawet światy.

Jeśli miałabym szukać dziury w całym, to myślę, że wolałabym, żeby „Miejsce początku” i „Oko czapli” miały trochę bardziej rozwinięte zakończenia, prezentujące również losy bohaterów drugoplanowych, których straciliśmy z oczu gdzieś po drodze, i nie wiemy, co dalej się z nimi stało. Ale takie półotwarte zakończenia też mają swoje zalety, bo pozostawiają nam pole do wyobraźni. Być może właśnie na tym zależało autorce.

Sięgając po książki Le Guin, warto pamiętać, że prawdopodobnie więcej będzie w nich rozważań i wędrówek niż spektakularnych przygód i zwrotów akcji. Ale jej piękne, klimatyczne opisy i refleksje potrafią wciągnąć i zaangażować często bardziej niż przeładowane akcją powieści innych autorów.

Agnieszka Kruk