Błotniki i oczodoły ruin… Świat, który nastaje.

Krótka historia Homo sapiens.

Wszystko – proszę zauważyć! – poprzez szczegóły znaczące. Tak cenione przez nas, reporterów”.

Bardzo trudno recenzować reportaże Hanny Krall. Jej nazwisko jest bowiem znane i cenione na całym świecie, a jej książki na stałe weszły do kanonu reportażu. Być może właśnie dlatego sięgnąłem po tytuł „Szczegóły znaczące”, który ukazał się nakładem Wydawnictwa Literackiego. Już we wstępie dostajemy ważną wskazówkę przed przystąpieniem do lektury. Sama autorka rozumie, że jej książki mogą być wymagające i trudne w odbiorze. Poleca nam czytać uważnie każde słowo i uważać na tajemnicze sygnały.

„Szczegóły znaczące” to zbiór krótkich reportaży poświęconych zarówno wielkim i znanym postaciom, jak też ludziom całkiem zwyczajnym. Na kartach tej książki spotkamy choćby Tadeusza Różewicza, Agnieszkę Osiecką, księdza Adama Bonieckiego czy Annę Walentynowicz.

Hanna Krall w swoich tekstach stara się nadać znaczenie szczegółom banalnym. Rzeczom, na które nie zwracamy zbytniej uwagi. Tymczasem autorka pokazuje, że każdy szczegół jest ważny. To właśnie jakiś drobny szczegół może być najważniejszy w czyjejś historii. W reportażach przeszłość miesza się z teraźniejszością. Wojny dawno już skończone z tymi całkiem aktualnymi. Ludzie, których nie ma, z tymi, którzy jeszcze sami mogą o sobie opowiedzieć.

Na kartach książki po raz kolejny ożywają wielkie traumy – Zagłada, wojna, okupacja. Getto w Warszawie. Armia Czerwona, która „wyzwoliła” Polskę. Komunizm, który Polskę zniewolił. Transformacja ustrojowa oraz związane z nią wielkie nadzieje i równie wielkie rozczarowanie. O tym wszystkim pisze Hanna Krall. Pisze jednak po swojemu. Oszczędnymi słowami. Czasem w jednym zdaniu zamyka niejako całą epokę. Nie ułatwia w ten sposób zadania czytelnikowi. Jej styl i język jest bardzo oszczędny. Bez dużej wiedzy nie jesteśmy w stanie – moim zdaniem – zrozumieć tych reportaży (przynajmniej niektórych). Uważam to za pewien minus. Jeśli autorka chciała, by jej książka była skierowana do szerokiego grona odbiorców, to powinna uczynić ją nieco łatwiejszą w odbiorze.

Hanna Krall jest mistrzynią słowa i mistrzynią historii. Czasem jednak podczas lektury będziemy się czuć zdezorientowani. „Szczegóły znaczące” to tytuł dla fanów autorki, zaznajomionych już z jej twórczością i stylem pisania.

Wojciech Sobański