Tematyka drugiej wojny światowej jest chętnie wykorzystywana przez pisarzy. Często na tle historycznych wydarzeń przedstawiają oni losy fikcyjnych postaci, ich zakazanej miłości i trudnych wyborów, jakie musieli podjąć. Właśnie tak jest w przypadku powieści pod tytułem „Ostatnie dni w Berlinie”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Filia. Jej autorką jest Paloma Sanchez-Garnica. Niech was nie przerażą rozmiary książki, która liczy niemal sześćset stron. Język i styl autorki, a także opisywana historia sprawiają, że czyta się ją naprawdę szybko.

Głównym bohaterem jest Jurij Santacruz, którego poznajemy 30 stycznia 1933 roku w Berlinie. Właśnie w tym dniu Adolf Hitler został nowym kanclerzem Niemiec. Obserwując paradę nazistów z tej okazji, mężczyzna nie może oprzeć się wrażeniu, że oto jest świadkiem narodzin nowej epoki. Jednak skąd Jurij w ogóle wziął się w Berlinie? Jak to się stało, że jest synem Hiszpana i Rosjanki?

Niewątpliwą zaletą recenzowanej powieści jest fakt, że akcja rozgrywa się zarówno w nazistowskich Niemczech, jak i w bolszewickiej Rosji. To właśnie w Piotrogrodzie zaczyna się historia Jurija i jego rodziny. Jednak komunistyczna rewolucja nie była łaskawa dla wysokich urzędników. Rodzina Santacruz z dnia na dzień straciła wszystko. Jej członkowie popadli w ogromną nędzę, przymierali głodem. Nowa ludowa władza takim jak oni nie okazywała żadnej litości. Dlatego też podjęli trudną decyzję o wyjeździe z Rosji. Jednak nie wszystko poszło zgodnie z planem.

Właśnie dlatego w 1933 roku Jurij znajduje się w Berlinie i obserwuje narodziny III Rzeszy. Wkrótce popada w prawdziwe kłopoty, gdy staje w obronie człowieka napadniętego przez SA. Jednak los bywa przewrotny. Niemal przy tej samej okazji mężczyzna spotyka kobietę, dla której traci głowę. Jest tylko jeden problem – Claudia jest żoną oficera SS. Choć oboje mają świadomość tego, że ich miłość jest niemożliwa, nie potrafią przestać o sobie myśleć. Nie przypuszczają nawet, jakie próby postawi przed nimi los.

Autorka z rozmachem kreśli tło społeczno-polityczne epoki. Jako czytelnicy możemy niejako porównywać ze sobą dwa zbrodnicze systemy: nazizm i komunizm. Ofiary każdego z nich są przekonane, że drugi ustrój jest bardziej przyjazny ludziom. Nie przypuszczają nawet, jak bardzo się mylą. Wszystkie wydarzenia i osoby niczym klamra spina postać Jurija. W końcu decyduje się on na podróż do Związku Sowieckiego, aby odszukać matkę i brata. Czy jednak uda mu się odnaleźć tych, na których mu tak bardzo zależy? Czy bohater ma świadomość tego, jak wygląda rzeczywistość stalinowskiej Rosji? Wkrótce okoliczności bardzo się komplikują, a Jurij będzie miał tylko jeden cel: przeżyć.

Tymczasem III Rzesza przegrywa wojnę. Do Berlina wkracza Armia Czerwona. Żołnierze są bezlitośni dla ludności cywilnej, zwłaszcza dla kobiet. Rozpoczyna się prawdziwa gehenna.

„Ostatnie dni w Berlinie” to niewątpliwie bardzo dobra powieść historyczna. Los poszczególnych bohaterów został opisany na tle ponurych historycznych wydarzeń: rewolucji bolszewickiej, powstania III Rzeszy i hiszpańskiej wojny domowej. Okazuje się, że plany i marzenia zwykłych ludzi nic nie znaczą w obliczu wielkiej historii. Historia bowiem ma to do siebie, że zupełnie się nimi nie przejmuje. Czy bohaterowie zdołają wyjść cało z opresji, którą zgotował im los? Czy Jurij znajdzie wreszcie szczęście?

Zakazana miłość, przyjaźń wystawiona na najcięższą próbę, dziejowa niesprawiedliwość – tego wszystkiego doświadcza Jurij i inni bohaterowie książki. Znajdziemy w niej całą gamę postaci i postaw typowych dla strasznych czasów opisywanych przez autorkę. Polecam wszystkim miłośnikom dobrych powieści z historią w tle.

Wojciech Sobański