Nie sposób nie wspomnieć, iż Ayn Rand urodziła się w 1905 roku w Petersburgu i była świadkiem rewolucji bolszewickiej. Bolszewicy skonfiskowali jej rodzinny majątek, zaś pisarka wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych w 1926 roku. Osobiste doświadczenia ukształtowały więc osobę jawnie sprzeciwiającą się wszelkim ideom kolektywizacji i komunizmu.

Rand krytycznie odnosiła się do wprowadzanego przez Franklina Roosevelta programu Nowego Ładu. Dla pisarki był on planem czysto komunistycznym, zaś polityce interwencjonistycznej państwa stanowczo się sprzeciwiała. Bohaterem „Atlasu zbuntowanego” czyni więc przedsiębiorcę, który dbając o własne interesy i pomnażając swój majątek, tym samym troszczy się o dobro ogółu.

Przejdźmy jednak do sedna. Bohaterów u Rand bez liku, lecz na pierwszy plan wysuwa się zdecydowanie Dagny Taggart — młoda, pracowita i nieugięta wiceprezes sieci kolejowej. Bez wątpienia można zaliczyć ją do grona postaci prawych, szlachetnych i pięknych. Owym inteligentnym i pewnym swego zdania jednostkom pisarka przeciwstawia parszywych, podłych socjalistów, których poczynania motywowane fałszywym altruizmem mogą doprowadzić jedynie do zniszczenia gospodarki kraju.

Jawny podział na dobrych i złych okazał się najsłabszą częścią książki. Sprawiał, że chwilami owa monumentalna powieść jawiła się jako nachalnie tendencyjna i moralizatorka. Nie oznacza to jednak, iż skreślam „Atlas zbuntowany”. Rand bardzo umiejętnie włada słowem, zaś jej opisy (szczególnie malowniczy i sugestywny obraz huty stali) na długo pozostaną czytelnikowi w pamięci.

Historię czyta się chwilami niczym bajkę o pięknych rycerzach przedsiębiorcach walczących z plugawymi łotrami. Być może powyższe sformułowanie nie przypadłoby do gustu autorce, wierzącej w siłę ludzkiego intelektu. Nie da się jednak ukryć, iż zmagania jej bohaterów nabierają cech baśniowej walki dobra ze złem.

Sławomir Drelich w artykule napisanym dla „Liberté!” zastanawia się, czy zaprosić „Atlas zbuntowany” do swego domu. Być może powieść Rand zdaje się momentami zbyt przestarzała, anachroniczna w formie. Być może napisałam kilka krytycznych słów na jej temat. Uważam jednak, że obecna sytuacja polityczna i społeczna powoduje, iż po dzieło napisane kilkadziesiąt lat temu warto znowu sięgnąć. Znajdzie się wtedy odpowiedź na pytanie, kim jest John Galt.

Ewa Szymczak