Pierwszy etap to czytane przez mamę książki dla dzieci, a także „Bogowie, groby i uczeni” (a zwłaszcza fragmenty o odkryciu Troi przez Heinricha Schliemanna). No i rzecz jasna komiksy z Kaczorem Donaldem – z tym radziłem sobie sam.

Drugi etap to książki przygodowe, a przede wszystkim seria o Panu Samochodziku. Czasem lektury.

Jak poszedłem do liceum, to odkryłem sagę o Wiedźminie, która zapoczątkowała etap trzeci, i przeprosiłem się trochę z klasyką (szczególnie nagminnie czytałem rosyjskich pisarzy). Wtedy też stałem się literackim wszystkożercą, gdyż potrafiłem zmierzyć się zarówno z „Wichrowymi Wzgórzami”, jak i „Solaris”, a w tak zwanym międzyczasie zakąsić to „Strzelbami, zarazkami, maszynami”.

Czwarty etap (trwający do dzisiaj) zapoczątkowały „Filary Ziemi” Kena Folletta i nieśmiało przyznam, że dopiero od tego momentu pokochałem czytanie. Nie wiem dlaczego, ale to właśnie pierwszy tom średniowiecznej serii o Kingsbridge sprawił, że kompletnie inaczej spojrzałem na literaturę i zacząłem doceniać mozolną pracę, jaką autor wkłada w wykreowanie powieści.
Tak więc powrót do tej serii był wielką przyjemnością.

Jak to zwykle u Folletta bywa, bohaterów mamy bez liku, jednak troje wysuwa się w „Niech stanie się światłość” na pierwszy plan. Śledzimy więc losy Edgara, młodego szkutnika, który w wyniku ataku wikingów traci ojca i ukochaną, i zmuszony jest wraz z rodziną kontynuować żywot jako rolnik w nowym miejscu. W międzyczasie poznajemy Ragnę, normandzką szlachciankę, oczekującą na oświadczyny Wilwulfa – ealdormana Shiring; a także brata Aldreda, mnicha posiadającego jedno proste marzenie – uczynienie z klasztornej biblioteki miejsca, jakiego jeszcze w Anglii nie widziano. Oczywiście jest i antagonista, biskup Wynstan, który posunie się do wszystkiego, aby zaspokoić swoje wielkie ambicje.

Nie będzie chyba wielkim zaskoczeniem, jeżeli napiszę, że jest to książka o miłości, nienawiści, walce o władzę, a także sprawiedliwości i bezwzględności. Autor wydaje się doskonale rozumieć ludzką naturę i jej zmienność. Dzięki temu postacie są wiarygodne (nawet jeżeli trochę zbyt czarno-białe), a smutki i radości, których doświadczają, są nam wyjątkowo bliskie. I chociaż akcja książki dzieje się na przełomie X i XI wieku, to skrupulatny research autora nadaje całości wiarygodny charakter, fabuła nabiera niepowtarzalnego charakteru, a lektura jest jeszcze większą przyjemnością.

Trzeba przyznać autorowi, że osadził akcję książki w niezwykle intrygujących czasach. Mianowicie pokazuje Anglię na progu nowej epoki. Kraj targany jest konfliktami z Wikingami i Walijczykami, król nie cieszy się zbyt dużym autorytetem, boskie przykazania respektują nieliczni, a jedynym prawem jest prawo silniejszego. Z tej mąki powoli wypieka się kraj, który za kilkaset lat opanuje prawie trzy czwarte świata. Jednak wielkość dopiero nadejdzie.

Ponadto Follett bez ogródek opisuje obłudę angielskiego kleru, pokazuje, jak wielkim wyzwaniem było projektowanie kamiennych budowli czy też łapanie przestępców a także, ile pracy kosztowało chłopską rodzinę przetrwanie zimy przy słabych plonach. Zdecydowanie nie są to czasy, w których chcielibyśmy się znaleźć. Zwłaszcza biorąc pod uwagę ogromny dysonans pomiędzy dobrze urodzonymi a resztą społeczeństwa.

„Niech stanie się światłość” to książka rewelacyjna, prawie idealna. Follett potrafi nie tylko zbudować wielopiętrowe intrygi, ale i utrzymać je w ryzach tak, aby czytelnik ani przez chwilę nie miał wrażenia, że całość razi sztucznością. Co prawda można wszystko sprowadzić do odwiecznej walki dobra ze złem, ale to zawsze szczegóły, a nie generalia decydują, czy mamy do czynienia z książką wartą polecenia. A „Niech stanie się światłość” z całą pewnością udowadnia, że jest pozycją obowiązkową.

Michał Wnuk