W książce analizie poddane zostały niektóre procesy i wydarzenia historyczne z punktu widzenia przymusu i wolności w tworzeniu historii, z punktu widzenia skrępowania ludzkich decyzji i z punktu widzenia swobody ich podejmowania. Ukazane zostały przez to główne determinanty dziejów ludzkich, choć rzecz jasna jedynie w sposób szkicowy i przykładowy. Autor pokazał, jak człowiek tworząc historię tworzył zarazem warunki i hamulce dalszego działania, a również, że w dzieje nie jest wbudowany żaden mechanizm niosący sam przez się człowiekowi szczęście i powodzenie, tzn. że jego dzieje leżą całkowicie w jego ręku. Inaczej mówiąc, są w ręku człowieka, który sam jest produktem ewolucji.