Dla pierwszej polskiej powieści wykorzystał Krasicki relację pamiętnikarską, dzięki czemu dokonał jej nobilitacji w literaturze. Już w samym założeniu użycie tej formy miało na celu nadanie cech autentyzmu, prawdziwości narracji. „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki...” (...) zamiast zapisu niezwykłych romansowych przygód niecodziennego bohatera przynosiły relację narratora konkretnego, zindywidualizowanego, przeciętnego szlachcica, urodzonego w konkretnym kraju, piszącego u schyłku życia bogatego w doświadczenia swój pamiętnik dla pouczenia innych. Cecha charakterystyczna rodzącej się w XVIII wieku powieści było sięganie do form podawczych dotąd uważanych za nieliterackie, „użytkowe”, np. pamiętnik, list lub zbiór listów, diariusz itp., co miało służyć uprawdopodobnieniu fabuły, nadaniu cech realistycznych przedstawianym faktom oraz, jak pisze Andrzej Cieński (...) ułatwiało oddziaływanie „na rozwój powieści nowożytnej dynamicznych sił społecznych i postaw filozoficznych”. Warto przypomnieć, że owe formy „użytkowe” wykształciły się i znalazły akceptację najpierw na łamach czasopism moralno-obyczajowych.
Mieczysław Klimowicz