Koniec II wojny światowej wielu krajom przyniósł upragniony pokój i spokój. Zmęczeni wojną ludzie mogli przystąpić do powolnego odbudowywania tego, co zostało zniszczone. Mogli wreszcie spojrzeć z nadzieją w przyszłość. Jednak sytuacja krajów Europy Środkowo-Wschodniej była zupełnie inna. Wyzwolone przez Armię Czerwoną stały się areną instalacji nowej – komunistycznej władzy. Podobnie było także w Polsce. Choć – oficjalnie – byliśmy członkiem zwycięskiej koalicji, to jednak Polacy nie mogli czuć się gospodarzami we własnym kraju. Tutaj porządku pilnowała Armia Czerwona i NKWD, które czynnie wspierały polskich komunistów w „utrwalaniu władzy ludowej”.

Właśnie o tych wydarzeniach przypomina nam Dagmara Leszkowicz-Zaluska w swojej najnowszej powieści pod tytułem „O nic nie pytaj”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka. Autorka jest dziennikarką, czytelnikom dała się już poznać za sprawą sagi wielkopolskiej. Jednak w moim przypadku jest to pierwsze zetknięcie z jej twórczością. Lubię czytać powieści historyczne, toteż z zainteresowaniem przystąpiłem do lektury.

Dagmara Leszkowicz-Zaluska napisała ciekawą powieść, osadzoną w realiach powojennej Polski. Dobrze oddała klimat tamtych lat – strach, niepewność, olbrzymie zniszczenia materialne, ludzie z wojenną traumą. Tymczasem do tego wszystkiego należy dodać faktyczną wojnę domową. Komuniści robią wszystko, aby przejąć pełnię władzy w kraju. Nie cofną się przed niczym.

Przekonuje się o tym główna bohaterka książki Lonia Bielak. To prosta dziewczyna, która podróżuje do Warszawy w poszukiwaniu narzeczonego. Jakuba poznała w Lublinie i mężczyzna szybko się jej oświadczył. Młodej dziewczynie imponował fakt, że zainteresował się nią żołnierz. Jednak gdy poznaje go bliżej, uświadamia sobie, że Jakub aktywnie walczy o nową Polskę. Jest zadeklarowanym komunistą, całym sercem oddanym Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego. Pewnego razu przerażona Lonia zauważa na jego mundurze plamy krwi. Zaczyna uświadamiać sobie, czym tak naprawdę zajmuje się jej mąż.

Tymczasem nie może zapomnieć o pewnym mężczyźnie poznanym w podróży. Coraz częściej o nim myśli. Tak zaczyna się miłosny trójkąt, który niesie ze sobą wiele niebezpieczeństw.

Widzimy, że autorka sięgnęła po sprawdzony schemat. Jedna kobieta i dwóch mężczyzn. Z jednej strony mąż – komunista, z drugiej kochanek zaangażowany w podziemie niepodległościowe. Lonia jest rozdarta między miłością a przysięgą wierności. Wszystko komplikuje się jeszcze bardziej, gdy na świat przychodzi jej dziecko.

„O nic nie pytaj” to kolejna powieść historyczna o losie pozornie zwykłych ludzi uwikłanych w wielką historię. Bohaterowie muszą wybierać między wielkimi ideałami a codziennym życiem. Czy jedynym wyjściem jest walka zbrojna? Czy w komunistycznej Polsce można próbować normalnie żyć – chodzić do pracy, uczyć się? Na jakie kompromisy można przystać, aby móc spokojnie spojrzeć na swoje odbicie w lustrze?

Chociaż recenzowana powieść jest krótka i czyta się ją naprawdę bardzo szybko, to niesie ze sobą ważne treści i pytania. Autorka pokazuje, jak wyglądała codzienność w zrujnowanym państwie, w którym wszystkiego brakowało. Stara się przybliżyć motywy postępowania głównych bohaterów. Ucieka od kategorycznych ocen, zostawiając je raczej czytelnikom. Polecam ten tytuł wszystkim, którzy szukają powieści osadzonej w realiach powojennej Polski.

Wojciech Sobański