W debiucie Włocha Donata Carrisiego będziemy nieustannie odkrywać: nowe zbrodnie, zagadki, tajemnice skrywane przez bohaterów. „Zaklinacz” jest przecież thrillerem o seryjnym mordercy, co z góry nakazuje spodziewać się długiego śledztwa, wyspecjalizowanej ekipy, wielu trafnych i błędnych tropów oraz teatru psychiki zbrodniarza. W kryminalną pogoń za sprawcą ruszy Mila Vasquez, specjalistka w odnajdywaniu zaginionych dzieci, kobieta po przejściach, pozbawiona szansy odczuwania empatii. Trafi do zespołu fachowców z kryminologiem Goranem Gavilą na czele. Choć w ekipie będą też ekspert od przesłuchań czy spec w zdobywaniu informacji, ta dwójka odegra największą rolę. Priorytetem będzie pośpiech – morderca nazwany roboczo Albertem zabrał ze sobą ofiary, żywe lub martwe: pięć zidentyfikowanych dziewczynek i szóstą niewiadomą, mroczny znak zapytania. Wybrał je wedle planu i wedle planu będzie podsuwał śledczym ich ciała, przy okazji demaskując inne zbrodnie, które nigdy nie doczekały się sprawiedliwości: działalność pedofila czy zbrodniczą tajemnicę sprzed wielu lat. Ktoś mógłby paradoksalnie stwierdzić, że wyświadcza światu przysługę, cudze zło zwalcza chorym dobrem własnym.

Powieść od początku nie pozostawia wątpliwości, że jest przemyślana w najdrobniejszych szczegółach. Autor korzysta z kilku form narracji, aby urozmaicić treść, stąd też poza klasycznym śledzeniem poczynań detektywów przytaczanie raportów czy strategia punktowego uzupełniania psychologii mordercy – w myśl koncepcji niejawnego, urywanego pisania o nim, czasem wchodzenia w przestrzeń zbrodni niebezpiecznie blisko, poniekąd towarzyszenia sprawcy w ukartowanej po mistrzowsku grze. Tylko czy zawsze wiemy, o czym czytamy i gdzie się aktualnie znajdujemy? Zagadka „Zaklinacza” wydaje się intrygą wzorcowo wpasowaną w thriller, ale tam, gdzie inne książki zaskakują raz, Carrisi potraja potęgę zaskoczenia, a gdzie następuje przewrót myślenia o śledztwie, czytelnik może być spokojny, że fabuła jeszcze nieraz zburzy fundamenty jego percepcji. Ta historia jest bez wątpienia thrillerem efekciarskim, ma zaskakiwać i wprawiać w osłupienie nagłymi spostrzeżeniami, umieszczonymi tam celowo, wręcz z premedytacją. Donato Carrisi nie szczędzi odbiorcom emocjonujących zawieszeń intrygi – takich, gdzie rzuca się jakiś smaczek, kończy rozdział i kontynuuje od czegoś innego, każąc czekać. „Zaklinacz” jest jednak sprawiedliwy, bo czekać po prostu warto.

Zbrodnie zarysowują jak za ruchem cyrkla okrąg oddalonych w czasie i przestrzeni okrutności, które każą fabule zbaczać i w obrębie głównego wątku tworzyć małe, porażające historie. Ich atut tkwi w wiarygodnej obyczajowości – mówią o ludziach, ich uczuciach i demonach bez uproszczeń, czym ujmą nawet tych najtwardszych (konia z rzędem temu, kogo nie wprawi w zadumę odsłuchiwanie taśm przy rozwiązywaniu tajemnicy starego sierocińca!). Carrisi wie, jakimi ścieżkami prowadzić swoją opowieść. Dochodzą tu do głosu nawet działania medium czy przesłuchanie w hipnozie, nie czuć automatyzmu śledztwa, bohaterom nie brakuje charakteru – to postaci złożone, którym autor poświęcił więcej niż kilka linijek opisu wpasowanego w tło. Od razu też do głosu dochodzi rzecz najistotniejsza: w „Zaklinaczu” stworzono ofiary, o których się myśli, i zbrodniarza, którego modus operandi chce się poznać. Te ciemne zakamarki skrywające prawdę przyciągają jak magnes.

Zastanawiam się, jaki wzór zastosować, by oddać fenomen prozy Carrisiego. Jedni zarzucają książce mnogość tematów i małych fabuł, w obliczu których ginie ta główna (ale jeśli ginąć, to tylko pośród tak wyjątkowych dygresji). Inni pieją z zachwytu nad intrygą, brutalnością i napięciem stwarzającym thriller idealny. To wszystko prawda, i to, że dobra adaptacja „Zaklinacza” mogłaby być dreszczowcem dekady, też jest prawdą, ale odnoszę wrażenie, że niekompletną, okrojoną, przypominającą wzór skróconego mnożenia. Z tej recenzji też nie wynika, by debiut Włocha miał być czymś więcej. Ale jest. W trakcie lektury nieustannie zastanawiałem się, czym „Zaklinacz” potwierdzi tak rozbuchane uwielbienie ze strony czytelników, co widowiskowego pokaże. I pokazał, a ja miałem ciarki, jakich dawno już nie uświadczyłem – nie przy opisie zbrodni czy zmasakrowanego ciała, lecz w zupełnie innych momentach. TYCH momentach „Zaklinacza”, które każą mi traktować go jako coś więcej. Doskonały thriller? Tak, to na pewno, ale nie tylko. Sami sprawdźcie, co mam na myśli. Ot, prosta matematyka…

Adrian Kyć