Z wielkim zainteresowaniem przystąpiłem do lektury najnowszej powieści Sabiny Waszut pod tytułem „Sztuczny miód. Opowieść ze Śląska”. Autorka jest pisarką i felietonistką, na swoim koncie ma już kilkanaście powieści historycznych i obyczajowych. Muszę przyznać, że jest to moje pierwsze spotkanie z jej twórczością. Tym bardziej byłem ciekaw zarówno samej książki, jak i stylu i języka Sabiny Waszut.

Akcja powieści rozpoczyna się w grudniu 1980 roku w Katowicach. Jej głównymi bohaterami są Baśka i Marylka pracujące w najnowocześniejszym szpitalu w mieście. Śledząc ich losy, autorka opisuje nam szarą komunistyczną codzienność. Przyznać trzeba, że czyni to z wielką dbałością o szczegóły. Niczego nie upiększa ani nie przemilcza. Zwracam na to uwagę, ponieważ dziś panuje swego rodzaju nostalgia za czasami tzw. komuny. Uważna lektura powieści Sabiny Waszut jest jednak jednym wielkim aktem oskarżenia Polski Ludowej. Systemu, który upokarzał obywateli i obrzydzał im własny kraj. Systemu, który zabijał marzenia i nadzieję na przyszłość. Systemu, który całą ludzką energię kanalizował w sklepowych kolejkach.

Chociaż obie bohaterki się przyjaźnią, to jednak się od siebie różnią. Barbara ma męża milicjanta i mieszka w eleganckim M-3. Ponieważ ma tylko jedną córkę, to prowadzi bogate życie towarzyskie. Lubi chodzić do kina, spotykać się z koleżankami. Stara się żyć nowocześnie. Boli ją jednak, gdy koledzy z pracy wypominają jej pracę męża czy jej status materialny. Kobieta tak długo, jak tylko może, stara się unikać politycznych wyborów. Po prostu ceni sobie wygodne życie. Wszystko komplikuje się w momencie, gdy nawiązuje bliską relację z kolegą z pracy. Czy zdecyduje się odejść od męża, który gwarantuje jej spokój i dostatek na rzecz kochanka? Czy uczucie, którego doświadcza, pchnie ją do rozwodu?

Tymczasem Marylka ma typową śląską rodzinę. Jej mąż pracuje w kopalni Wujek. Związany jest także z Solidarnością. Nienawidzi komunizmu i tego wszystkiego, co on oznacza. Skrywa jednak rodzinny sekret, który kładzie się cieniem na jego życiu. Gdy Marylka potajemnie nawiązuje kontakt z jego bratem mieszkającym za granicą, ich małżeństwo przechodzi ciężki kryzys.

Tymczasem na Śląsku wybuchają strajki. Kobiety są zatrwożone. Boją się o siebie i swoich bliskich. Nie wiedzą, co przyniesie przyszłość. Lękają się o swoje dzieci i swoich najbliższych. Po raz kolejny okazuje się, że wielka historia za nic ma życie zwyczajnych ludzi.

Sabina Waszut napisała bardzo dobrą i interesującą powieść obyczajową, osadzoną w śląskich realiach lat 80. XX wieku. Proponuje, byśmy spojrzeli na ówczesną rzeczywistość oczami kobiet. Kobiet, które codziennie stały w kolejkach, kobiet, które martwiły się, jak wykarmić rodzinę. Kobiet, które miały przy tym także swoje pragnienia i marzenia.

„Sztuczny miód” to bez wątpienia książka warta naszej uwagi. Jednak moim zdaniem historia jest jakby niedokończona, autorka mogłaby dopisać jeszcze kilkadziesiąt stron. Nie zmienia to jednak faktu, że polecam tę powieść wszystkim miłośnikom literatury obyczajowej osadzonej w historycznych realiach. Naprawdę warto poświęcić swój czas na lekturę „Sztucznego miodu”.

Wojciech Sobański