Wielu ludzi wciąż uważa, że historia jest nudna. Nie rozumieją, co fascynującego może być w wydarzeniach, do których doszło kilkaset lat temu. W ich głowie pokutuje obraz historii jako suchych faktów i dat do zapamiętania. Jeśli tak mielibyśmy spojrzeć na historię, to rzeczywiście może wydać się ona nudna. Ale przecież tak nie jest. Historia to przede wszystkim ludzie. Ludzie z ich emocjami, uczuciami, namiętnościami, lękami i wynikającymi z nich wyborami. To ludzie tworzyli i tworzą historię. Za każdym wydarzeniem i każdą datą kryją się ludzie z całą swoją złożonością.

Przekonujemy się o tym, sięgając po rewelacyjną powieść Marii Paszyńskiej pod tytułem „Niechciane dziedzictwo”. Autorka jest już doskonale znana czytelnikom. Wstyd przyznać, że jest to moje pierwsze zetknięcie z jej twórczością, i jestem pewien, że nie ostatnie.

Chociaż czytałem naprawdę wiele powieści historycznych, to ta bez wątpienia jest szczególna. „Niechciane dziedzictwo” porwało mnie od pierwszej do ostatniej strony. Paszyńska ma niesamowity dar do opisywania historii. Więcej – do przenoszenia czytelnika w czasie. Czułem się bowiem, jak gdybym był naocznym świadkiem tego, co czytam. Podkreślić należy także język i styl, które są po prostu na najwyższym poziomie. Nie są to czcze pochwały. Recenzowana książka po prostu mnie zachwyciła i z czystym sumieniem przyznaję jej dziesięć gwiazdek.

Akcja powieści rozpoczyna się u schyłku życia Władysława Jagiełły. Narratorem jest tajemniczy mężczyzna, który opowiada nam to, co widział. Jest to bardzo udany zabieg autorki, albowiem czujemy się tak, jakby opowieść skierowana była tylko do nas. Czytelnik jest więc emocjonalnie zaangażowany już od pierwszego zdania. Maria Paszyńska nie skupiła się na postaci Jagiełły. Właściwa fabuła rozpoczyna się z chwilą jego śmierci. Zaczyna się wielka gra o polską koronę. W tym miejscu ktoś mógłby stwierdzić, że przecież Jagiełło miał dwóch synów, więc sprawa sukcesji była oczywista. Otóż nie. Jagiellonowie nie byli w Polsce dynastią dziedziczną. Prawa dziedziczne do królewskiego tronu miała pierwsza żona Jagiełły Jadwiga, nie zaś on sam. Chociaż więc król w końcu doczekał się synów, nie mógł mieć pewności, że zasiądą oni na tronie. Polscy możnowładcy również zdawali sobie z tego sprawę. Jeszcze wszystko mogło się wydarzyć.

Często myślimy, że każdy marzy o tym, aby zostać królem. Król to majestat, władza i uosobienie państwa – zwłaszcza w średniowieczu. Co jednak, jeśli człowiek mający wstąpić na tron odczuwa lęk przed tym wydarzeniem? Co, jeśli się wzdraga na myśl o tym, że odtąd nie będzie sam decydował o swoim losie? Że najważniejsze będą sprawy państwa, a nie jego osobiste uczucia i pragnienia? Bycie królem to bowiem bardzo często rezygnacja z samego siebie dla interesu całego państwa.

W „Niechcianym dziedzictwie” znajdziemy wszystko to, co powinno się znaleźć w dobrej powieści historycznej. Bohaterstwo i małość, miłość i nienawiść, pożądanie i kłamstwo, zemsta i przebaczenie. Maria Paszyńska zabiera nas w barwny świat Jagiellonów i pokazuje, że historia może być naprawdę fascynująca. Zdecydowanie polecam ten tytuł wszystkim miłośnikom powieści historycznych i wszystkim tym, którzy szukają po prostu dobrej książki.

Wojciech Sobański