Asimova kojarzymy raczej z cyklami „Fundacja” i „Roboty”. Często więc zapominamy o innych jego dziełach, również wartych lektury. Tak więc zachęcam, aby sięgnąć po dwie ostatnio wznowione pozycje: „Równi bogom” i „Koniec wieczności”. I samemu sprawdzić, czy po pięćdziesięciu (a nawet siedemdziesięciu w przypadku tej drugiej książki) latach od amerykańskiego wydania wciąż wypadają więcej niż przyzwoicie.

„Równi bogom” zaczynają się od nietypowego odkrycia. Otóż świeżo upieczony doktor radiochemii Frederick Hallam zaobserwował pluton-186 w butelce, gdzie powinien znajdować się wolfram. Szybko okazuje się, że tajemnicza substancja pochodzi z alternatywnego Wszechświata. Naukowcy pod wodzą odkrywcy zjawiska zaczynają więc przesyłać pierwiastek, dzięki czemu powstaje Pompa Elektronowa zasilająca świat darmową energią.

Książka podzielona jest na trzy części. Druga opowiada o przedstawicielach paralelnego Wszechświata i ich cyklu dorastania, ale odsłania również kulisy utworzenia Pompy Pozytonowej (na tej planecie nazywa się inaczej). Trzecia natomiast przedstawia przeprowadzkę na Księżyc doktora Benjamina Allana Denisona, który liczy na to, że ujawni światu prawdę o prawdziwych kosztach uzyskiwania energii z Pompy.

Książka Isaaca Asimova pod pewnymi względami przypomina film „Nie patrz w górę”. Tutaj również obserwujemy wiele uniwersalnych prawd dotyczących ludzkości i ich postępowania. Autor pokazuje, że w obliczu przełomu naukowego bardzo często zapominamy o konsekwencjach, a także iż zbyt mocno zawierzamy autorytetom. Ignorujemy pogląd, że merytoryczna dyskusja powinna opierać się na faktach, a nie głośności przekazu. Widać to na przykład podczas rozmów o globalnym ociepleniu, które nie wiadomo dlaczego wciąż jest kwestionowane.

Asimov jednak pamięta, że to interesujący bohaterowie sprawiają, iż dana historia zapada w pamięć. Stworzył więc bohaterów bezradnych i zdesperowanych, przerażonych swoją bezsilnością i nieumiejętnością przebicia się wyżej. Wszędzie rządzą układy i układziki, a jakby tego było mało, to zawsze jest ktoś, kto wie lepiej. W efekcie długimi fragmentami doświadczamy złości na bierność rządzących i brutalny koniunkturalizm.

Asimov puszcza także wodze fantazji i opisuje obcą planetę, która jest głównym beneficjentem działania Pompy. Obserwujemy więc społeczeństwo podzielone na skupionych na pracy dla dobra ogółu i na tych dążących wyłącznie do przyjemności. W tym świecie podjęto decyzję wątpliwą moralnie, ale jednocześnie pokazującą, że nie ma czegoś takiego jak przyjaźń – są tylko interesy. Pytanie tylko, czy to na pewno była zła decyzja?

Ciekawe są również fragmenty opisujące rodzącą się niezależność Księżyca. Dorastanie w warunkach odmiennych od ziemskich przełożyło się na chęć podkreślenia swojej odrębności. Tym samym obserwujemy coś na kształt formującego się nacjonalizmu, ale bez mundurów, flag na budynkach i gestów. U Asimova mimo wszystko podtekst jest inny. Ciekawszy i tak na dobrą sprawę prawdopodobny.

„Równi bogom” to nie tylko świetna książka, ale i dobra pozycja na pierwszą przygodę z tym pisarzem. Na pewno zachęci was do sięgnięcia po inne pozycje tego autora, gdyż jest tutaj wszystko, co przeciętny czytelnik fantastyki lubi – intryga, obce światy, ciekawe koncepcje i… szczęśliwe zakończenie. No dobra, co do tego ostatniego to i ja mam małe wątpliwości, ale niech będzie. Jednak książka jest idealnym odzwierciedleniem swoich czasów i nic z tym nie zrobimy.

Michał Wnuk