„Straszliwa zieleń” to, jak stwierdza autor, „utwór fikcyjny oparty na faktach”. Ta nominowana do nagrody Bookera i National Book Award książka prezentuje przełomowe momenty w życiu naukowców, prowadzące do ich największych odkryć. Benjamín Labatut strąca z piedestałów największych geniuszy matematyki, chemii i fizyki, ukazując ich ludzką stronę: ich obsesje, paranoje i udręki. Fabularyzuje historię, dodając jej dramatyzmu i siły wyrazu, które skutecznie przykuwają uwagę czytelnika. Nie rozumiem tylko, dlaczego książka została na okładce opisana jako powieść, skoro kolejnym rozdziałom brak spójnej fabuły. To raczej połączenie eseju i opowiadania czy też zbiór fabularyzowanych esejów.

Pierwsze utwory w zbiorze są najbardziej uderzające, jako że zwracają uwagę na etyczny wymiar odkryć i na paradoks, że odkrycia, które w zamierzeniu mają służyć ludzkości, często przynoszą katastrofalne skutki. To właśnie w tych rozdziałach styl autora jest najbardziej poetycki, a obrazowanie najbardziej przejmujące. Z kolei „Kiedy przestajemy rozumieć świat”, najdłuższy utwór w zbiorze, skupia się na rywalizacji między Heisenbergiem a Schrödingerem na polu mechaniki kwantowej – siłą rzeczy jest to trudniejszy tekst, podejmujący próbę ukazania czytelnikom kwestii, które nawet naukowcom trudno jest ogarnąć umysłem. Jednak w gruncie rzeczy to nie fizyka jest tu najważniejsza, ale to, jak pogoń za wiedzą, za tym, co dotąd nieuchwytne, wpływa na naukowców, prowadząc ich na skraj szaleństwa.

„Straszliwa zieleń” rzuca światło na ludzi stojących za największymi odkryciami XX wieku. Najbardziej uderzająca jest ich pasja, silniejsza niż uczucia rodzinne czy zdrowy rozsądek. Lektura tej książki może być cennym źródłem inspiracji, ale powinna też służyć przestrodze.

Agnieszka Kruk