I nagle, całkiem niespodziewanie, sytuacja zmienia się radykalnie, a wraz z nią moje życie, moja kariera i wszystko inne.

Głośno w ostatnim czasie było o filmie Romana Polańskiego „Oficer i szpieg”. Film ten – bardzo dobrze przyjęty przez krytyków – jest ekranizacją powieści Roberta Harrisa pod tym samym tytułem. Dotychczas nie obejrzałem dzieła Polańskiego, przeczytałem natomiast książkę. Świetną książkę, zaznaczę od razu.

Robert Harris jest znanym brytyjskim pisarzem. Również ja czytałem już jego powieści i oceniam je równie wysoko. „Oficer i szpieg” z filmową okładką ukazał się nakładem wydawnictwa Albatros. Jest to thriller szpiegowski, z akcją osnutą wokół słynnej afery Dreyfusa. Ten polityczny skandal wstrząsnął Francją i całą Europą u schyłku XIX i na początku XX wieku.

Po lekturze powieści wiem jedno – to świetna książka, po którą bez wątpienia powinni sięgnąć wszyscy interesujący się historią, polityką czy szeroko rozumianą grą wywiadów. Narracja w książce jest pierwszoosobowa. Wydarzenia poznajemy z perspektywy Georges’a Picquarta. To francuski oficer kochający wojsko i niezwykle sumienny. Właśnie zdaje relację na temat wykonania wyroku na Dreyfusie.

Alfred Dreyfus to francuski żołnierz oskarżony o zdradę ojczyzny. Sąd uznał go winnym szpiegowania na rzecz Niemiec, pozbawił wszystkich stopni wojskowych i skazał na zesłanie. Dreyfus cały czas utrzymuje, że jest niewinny. Jednak nikt mu nie wierzy – wszak mówi z wyraźnym niemieckim akcentem, a na dodatek jest bardzo bogatym Żydem. Wcale nie przysparza mu to popularności.

Wkrótce Picquart otrzymuje awans i zaczyna odkrywać, że głośny proces o zdradę ojczyzny był tak naprawdę fikcją. Prowadzony naprędce, opierał się na fałszywych dowodach i przesłankach. Pułkownik informuje o tym swoich przełożonych, jednak ci każą mu milczeć i nie zajmować się więcej sprawą Dreyfusa. Gdy ignoruje rozkazy, sam zostaje postawiony w stan oskarżenia. Wkrótce wydarzenia przybierają dramatyczny obrót.

„Oficer i szpieg” to powieść, od której trudno się oderwać. Niezwykle wciągająca historia została świetnie napisana przez autora. Również kreacje bohaterów zasługują na najwyższe uznanie. Z jednej strony ludzie na wysokich stanowiskach, chciałoby się rzec: cynicy, działający dla dobra Francji. Z drugiej młody idealista, który również dla dobra Francji chce za wszelką cenę odkryć prawdę. Nie przypuszcza, że zmieni to całe jego życie.

Książka skłania nas także do pewnych refleksji. Okazuje się, że nie wszystkie procesy sądowe są uczciwe, zaś polityka to naprawdę brudna gra. W starciu z machiną państwa niewinny człowiek nie ma żadnych szans.

Robert Harris po raz kolejny udowadnia, że potrafi pisać świetne powieści historyczne. Myślę, że po lekturze „Oficera i szpiega” nikt nie będzie zawiedziony. To znakomita powieść, którą napisała sama historia.

Wojciech Sobański