Szesnastowieczny pamiętnik Bernala Diaza del Castillo (uczestnika wypraw Korteza), człowieka niewykształconego, nie "łacinnika", jak sam o sobie mówi, zadziwia swoją ciekawą formą literacką, jest lekturą, od której trudno się oderwać, stanowi skarbnicę wiedzy o odległym i niezmiernie ciekawym okresie historii.

Wprowadza nas w świat walk o podbój Nowej Hiszpanii, walk o zdobycie złota, niewolników i ziemi, ukazuje intrygi na dworze Carlosa V, zimne okrucieństwo, chciwość i chytrość Hiszpanów, mówi o wysokiej kulturze ludów meksykańskich, o nieprzebranych bogactwach Montezumy i jego tragicznym losie.