Henryk Sienkiewicz porusza w nowelach ważne tematy społeczne i polityczne, pojawiają się w nich również kwestie narodowe. Autor nie stroni od satyry. Jako baczny obserwator rzeczywistości bezlitośnie obnaża wady konserwatyzmu szlacheckiego, nie szczędzi słów krytyki ziemiaństwu za odwracanie się od chłopstwa.
Niejednokrotnie wypowiada się w imieniu dzieci i najuboższych. Odwołuje się także do osobistych doświadczeń związanych z podróżami po Ameryce.
Drugi tom zawiera nowele: Za chlebem, Latarnik, Wspomnienie z Maripozy, Przez stepy, W krainie złota, Orso, Sachem, Komedia z pomyłek, Żurawie, Stary sługa, Hania, Selim Mirza.