II część Przygód Wernera Holta jest próbą powrotu z wojny do życia pokojowego, próbą przewartościowania wszystkich wartości, samokrytyką tego pokolenia młodych Niemców, które - wychowane w duchu faszyzmu - poszło prosto z ławy szkolnej na hitlerowską wojnę i przeżyło we własnym bolesnym doświadczeniu krach ideologii nacystowskiej i klęskę militarną Trzeciej Rzeszy, a tym samym zmuszone było - po tej klęsce - dokonać tragicznego obrachunku z ideałami swej młodości.
Powieść mówi o szukaniu przez to pokolenie jakiejś nowej, ludzkiej drogi dla siebie na przyszłość. Werner Holt - postać reprezentatywna dla tego pokolenia - szuka tej drogi w wielkiej męce. Najpierw na wschodzie Niemiec, potem na zachodzie, a potem znowu na wschodzie. Szuka i znowu błądzi, gubi trop, schodzi na manowce, wikłając się coraz bardziej w sprzeczności swej natury i w sprzeczności obiektywne, społeczne. Mimo to ta część Przygód Wernera Holta jest powieścią o Wielkiej Nadziei.