Tonia doznaje od życia wszelkiego zła, jakie tylko można sobie wyobrazić. Srogi ojciec, matka zajęta synem, nieudane małżeństwo okupione łzami, kalectwo syna, a w końcu nieuleczalna choroba. Pomimo przeciwności losu, nie poddaje się. Walcząc i usilnie poszukując szczęścia, na nowo odkrywa w sobie kobietę. Wyjeżdża do Niemiec, a później do Francji, aby w Paryżu podjąć najważniejszą decyzję swojego życia.


Podziwiałam Tonię. Była dzielna i twarda. Nie mogłam uwierzyć, że w tak kruchej istocie może być tyle determinacji. Zaprzyjaźniła się z chorobą, ale czyniła to tak, jakby te relacje przebiegały według reguł, które ona ustala, nie pozwalała na destrukcyjne pustoszenie organizmu. Rak pozbawił ją biologicznej kobiecości, ale z psychiką toniną nie dawał sobie rady. Po powrocie z kliniki onkologicznej, jakby wbrew wszystkim przesłankom medycznym, Tonia epatowała kobiecością. Nie wiem, na ile to była poza, na ile nieświadomość. Tonia przyjęła do wiadomości werdykt lekarzy: „Zrobiliśmy wszystko, co w naszej mocy, reszta należy do pani”. I Tonia budziła w sobie moc. Wyciągała ją ze wszystkich zakamarków swego ciała, umysłu.

[...]

Wieczorem leżąc w łóżku, jedną ręką obmacywała swoje ciało, identyfikowała na nowo wszelkie kształty: zagłębienia, wypukłości. Nie znalazła niczego na ciele, ale wiedziała, że rak przyczaił się wewnątrz, od środka, z daleka od wścibskich oczu. Zrodził się w niej ni to lęk, ni to wstręt do siebie. Ogromna niemoc. Jak miała walczyć z czymś, co nie mieściło się w sferze jej wyobrażeń, skoro nie czuła żadnych skutków owego działania? Jej ciało – znane od urodzenia – wydało jej się obce, skażone, wybrakowane. Zatknęła głowę w poduszkę i zaczęła płakać. Ale to były jedyne łzy w chorobie.


Iwona Małgorzata Żytkowiak (ur. 1963) ukończyła filologię polską oraz studia filozoficzno-etyczne na US, a także roczne studia polonistyczne w IBL PAN w Warszawie. Mieszka i pracuje jako nauczycielka w Barlinku. Jest matką czterech synów.