Jesteśmy społecznością, która kocha książki

U twórczej osoby, która jest zdolna budować relacje z drugim człowiekiem nie w kategoriach „kupna” czy podboju i porażki, lecz równości i wzajemnego szacunku, pożądanie seksualne jest wyrazem spełnienia i miłości.

Miłość do drugiego człowieka i miłość do życia nie są czymś, do czego można dojść w pośpiechu. Do seksu tak, ale nie do miłości. Miłość wymaga, byśmy się radowali ciszą, byśmy potrafili cieszyć się byciem, a nie tylko działaniem, posiadaniem czy używaniem.

Czy osoba, która czuje się ,,szczęśliwa'' w sytuacji zależności i autorezygnacji, jest szczęśliwa, ponieważ czuje, że jest szczęśliwa, czy też szczęście zawsze zależy od pewnych wartości, takich jak wolność i integralność? Argumentu, że ludzie są ,,szczęśliwi'', zawsze używano, by usprawiedliwić ich ciemiężenie. Słaba to jednak obrona. Szczęścia nie można oddzielić od pewnych wartości i nie jest ono czysto subiektywnym poczuciem zadowolenia. Weźmy przykład masochizmu. Człowiek może być zadowolony z podporządkowania, z tortur czy nawet ze śmierci, ale w podporządkowaniu, torturach czy śmierci nie ma szczęścia. Rozważania takie zdają się należeć raczej do filozofii czy religii niż do psychologii. Nie sądzę jednak, by tak rzeczywiście było. Dostatecznie wyrafinowana analiza psychologiczna, która zdaje sobie sprawę ze zróżnicowania jakości uczuć, zależnego od struktury osobowości, potrafi ukazać różnice między zadowoleniem a szczęściem. Psychologia może być świadoma takich problemów tylko wtedy, gdy nie próbuje się odseparować od problemu wartości. I gdy nie wzbrania się przed pytaniem o cel ludzkiej egzystencji.