Wystarczy wspomnieć, że opisana historia jest prawdziwa i tak samo zwyczajna, jak i niezwykła, kobieca i egzystencjalna, psychologiczna i obyczajowa, opowiadająca jednocześnie o religiach i medycynie, duchowości i codzienności, by zrozumieć, że jej treść mieści się w kilku słowach: życie i śmierć człowieka. Wszystko to ujęte z perspektywy losów Trei i Kena – ich miłości od pierwszego dotyku, choroby głównej bohaterki, wspólnego zmagania się z leczeniem i akceptacją tego, co czeka każdego na końcu jego drogi.

To, co najbardziej porusza jest niewymuszona szczerość – autor poruszył bowiem wszystkie aspekty związane z byciem razem, w zdrowiu i chorobie, tym samym obnażając najbardziej osobiste przemyślenia. Warto też podkreślić formę książki - właściwie są to wpisy pamiętnikarskie, zbiór listów i opisów sytuacji z dialogami. Taka kompozycja jeszcze mocniej wiążę z postaciami i je ożywia. Redakcja tekstu nabiera podwójnego znaczenia również dlatego, że jego sporą część stanowią fragmenty pochodzące wprost z dzienników Trei, uzupełniane naukowymi relacjami Kena. Taka koncepcja stwarza dwoiste spojrzenie na życie niezwykłej pary – z punktu widzenia osoby chorującej i tego, który wspiera. Efekt jest świetny i co ważniejsze, ukazuje w pełni aspekty związane z uczuciami chorych i ich najbliższych, obarczonych opieką. Na uwagę zasługuje jednak ogólne rozprawienie się ze stereotypami. Wprost mówi się tu o tym, że osoba wspierająca nie jest aniołem oraz ile pracy wymaga pogodzenie się z rezygnacją z własnego życia. Właściwie polecałabym tę książkę każdemu pacjentowi, który słyszy od swojego lekarza wyrok o treściwej nazwie nowotwór.

Autor stworzył także swoiste kompendium wiedzy o tradycjach Wschodu i Zachodu, terapiach psychologicznych i sprawach mistycznych. Chylę czoła przed Wilberem, jego erudycja i znajomość dziedzin, którymi się zajmuje na łamach książki jest imponująca. Jednak informacje te nieco przytłaczają. Rozwiązaniem staje się bardzo dogodna redakcja tekstu – naukowe wywody są odpowiednio wyodrębnione tak, że można je pominąć i skupić się na historii Trei i Kena. Myślę, że warto jednak zapoznać się z treścią po kolei, gdyż mimo wszystko, poruszane aspekty bardzo ułatwiają utożsamienie się z bohaterami i wyjaśniają ich decyzje.

Nie czuję się zbyt kompetentna, aby oceniać stawiane przez autora tezy. To, co mogę negować to religijny i duchowy eklektyzm, którego zwolennikiem jest Wilber. Z jednej strony połączenie tradycji Wschodu i Zachodu stało się kwintesencją tolerancji i ekumenizmu, a z drugiej uznaniem dla wszystkiego i niczego. Udało się mu jednak jednocześnie podkreślić, że sacrum nie zaczyna się dopiero od przekroczenia progu świątyni.

Nie sposób też nie docenić (zwłaszcza ze względu na obfitość specjalistycznych nazw) pracy wykonaj przez tłumacza i konsultantów, aby książka była zrozumiała. Jednak, jak to się często zdarza, pierwotny tytuł ma niewiele wspólnego z tym widniejącym na naszym wydaniu. Nazwa Śmiertelni nieśmiertelni swoim pięknem i dopasowaniem pod względem treści, zwłaszcza w połączeniu z równie cudowną okładką (czarno-białe zdjęcie Kena i Trei na białym tle), sprawia że wszystko inne można wybaczyć.

Przekaz tych kilkuset stron skłania nas zaś do otworzenia się na potrzeby ducha, na szukanie odpowiedzi na egzystencjalne pytania. A przede wszystkim mówi, że czasami nie ma odpowiedzi na tego rodzaju indagacje. Najważniejsze zaś mieści się w tym, że zwraca nas ku wyjściu z Jaskini Platona, ku światłu, ku rozwojowi, ucząc na nowo obcowania ze światem, w którym człowiek się rodzi i musi umrzeć, ale ma moc, by to ostatnie było czymś więcej i jednocześnie niczym strasznym. 

Anna Cybulska