Truizmem jest stwierdzenie, że każdy kraj jest na swój sposób wyjątkowy. Wszak każdy posiada własną historię, kulturę, zabytki. Jednak wśród wszystkich państw na świecie niektóre są jeszcze bardziej wyjątkowe. Gdy próbujemy je opisać, zaczyna brakować nam słów, aby uchwycić to, co tak trudno uchwytne. Bez wątpienia przykładem takiego właśnie kraju jest Izrael. Przekonujemy się o tym, sięgając po piąte już wydanie reportażu Pawła Smoleńskiego pod tytułem „Izrael już nie frunie”. Ukazał się on nakładem wydawnictwa Czarne. Autor jest znanym i wielokrotnie nagradzanym dziennikarzem i reporterem, dobrze czującym się w tematyce bliskowschodniej.

„Izrael już nie frunie” to niezwykle ciekawa opowieść o Izraelu i jego mieszkańcach. Lektura książki uświadamia nam jedno – nie ma jednego Izraela. Czy jednak może nas to dziwić? Wszak Żydzi przez kilka tysięcy lat nie mieli własnego państwa. Diaspora żydowska była obecna na całym świecie. Żydzi żyli od Polski po Maroko, od Rosji po Stany Zjednoczone. Wszędzie przyjmowali elementy miejscowej kultury, kuchni, języka. Jednak wszystkich ich łączyło przekonanie o tym, że należą do wyjątkowego narodu – narodu wybranego.

Kiedy więc zrodziła się idea państwa Izrael, każdy rozumiał ją nieco inaczej. Wreszcie – po II wojnie światowej – idea została wcielona w życie. Na konkretnym terenie urzeczywistniło się państwo Izrael. Ciągnęli do niego Żydzi z całego świata. Powstał więc jeden kraj, zamieszkany przez ludzi należących do jednego narodu, ale czasem bardzo różnych od siebie. Cóż bowiem mają ze sobą wspólnego Żydzi z Maroka z tymi z Polski? Czy ci, którzy przyjechali z Rosji, mogą zrozumieć tych przybyłych z Etiopii? Jedni i drudzy są Żydami, chociaż jedni od drugich diametralnie się różnią.

Reportaż Pawła Smoleńskiego to niezwykła wędrówka po izraelskich miasteczkach i kibucach. Razem z autorem zaglądamy do tamtejszych knajp, kawiarni i świątyń. Podsłuchujemy, o czym rozmawia izraelska ulica. Wiele rozmów przeprowadzonych przez Smoleńskiego daje nam możliwie pełny obraz współczesnego Izraela i jego mieszkańców.

Przeczytamy więc o niezwykłym stowarzyszeniu Sziruk, o życiu osadników w Strefie Gazy czy o likwidacji żydowskich osiedli. Poznamy objawy „syndromu Jerozolimy”. Przekonamy się, czym dla Żydów jest wiara i wielka polityka. Dlaczego ortodoksi są we współczesnym Izraelu tak często niezrozumiani? Jak to możliwe, że w tamtejszym parlamencie funkcjonuje – zdaniem autora – partia de facto antysemicka? Co jest treścią izraelskiej codzienności? Czy można pokonać dawne lęki i uprzedzenia? Wyzbyć się nienawiści? Jakie przed tym krajem autor widzi szanse, a jakie zagrożenia? Wreszcie, jaką rolę w powstaniu Izraela odegrał... Płońsk?

„Izrael już nie frunie” to lektura obowiązkowa dla wszystkich zainteresowanych tym państwem. Paweł Smoleński po raz kolejny udowadnia, że dobrze się czuje w izraelskiej tematyce, dzięki czemu czytelnik otrzymuje ciekawą i wartościową książkę.

Wojciech Sobański