Książka prezentuje sylwetki ludzi, którzy – mó­wiąc eufemistycznie – na co dzień nie przejmowali się przesadnie moralnością... Chodzi więc zarówno o bumelantów, którzy żyli kosztem innych lub uru­chamiali rozmaite kombinacje, by nie pracować, jak i o postacie szeroko rozumianego półświatka, ale – poza wyjątkowymi przypadkami – raczej nie o zwy­kłych przestępców, jakich upamiętniają co najwyżej kartoteki wymiaru sprawiedliwości. To najczęściej indywidua, które funkcjonowały bądź funkcjonują w świadomości wielu Polaków, poświęcano im ar­tykuły prasowe i opracowania popularnonaukowe, a życiorysy niektórych z nich zainspirowały twór­ców polskiego kina do realizacji znanych filmów fa­bularnych i dokumentalnych.

Opowiadania o niebieskich ptakach popularyzu­ją wiedzę historyczną i ukazują różnorodność zasobu archiwalnego IPN. Zawarto w nich wiele odnie­sień do dziejów politycznych, informacji z pograni­cza historii społecznej i gospodarczej oraz kultury masowej czy wreszcie obserwacji dotyczących życia codziennego lub przemian zachodzących w men­talności i obyczajowości Polaków.