W roku 2021 nagrodą Magnesia Litera wyróżniono, za rok poprzedni, twórców i twórczynie w jedenastu kategoriach. Najważniejszą z tych kategorii jest natomiast Książka Roku. Tytuł ten otrzymała (niewydana jeszcze w Polsce) „Shakespearova Anglie”, opowiadająca, jak polski czytelnik może się domyślić, o Anglii za czasów Szekspira. Autorem tego dzieła jest prof. Martin Hilský, ceniony za tłumaczenia utworów słynnego brytyjskiego dramaturga na język czeski. Za swoją pracę Hilský został w 2011 roku wyróżniony Czeską Nagrodą Państwową, a dziesięć lat wcześniej – Orderem Imperium Brytyjskiego. Magnesia Litera przyznawana jest jednak nie tylko pisarzom, ale i twórcom internetowym, w specjalnie dla nich utworzonej kategorii Blog Roku.

Kogo pokonała straż miejska?

Za rok 2020 nominacje otrzymały trzy strony internetowe. Pierwszą z nich – Asijatka.cz – prowadzi Do Thu Trang, którą doceniono między innymi za... wytrzymałość. Młoda kobieta systematycznie dodaje bowiem wpisy na blogu już od 6 lat, wcześniej była już dwa razy nominowana do Magnesia Litera, a także do Kryształowej Lupy, przyznawanej czeskim twórcom internetowym. Żadnego z wyróżnień jednak nie otrzymała. Na stronie Magnesia można przeczytać, że działalność Do Thu Trang stanowi jeden z najważniejszych – tym bardziej, że nielicznych – mostów między społecznością wietnamską i czeską. Ze względów kulturowych i społecznych przeciętny mieszkaniec Czech zazwyczaj nie ma bowiem możliwości poznać bliżej codzienności osób pochodzenia wietnamskiego. Autorka strony Asijatka.cz porusza różne tematy, od ksenofobii i rasizmu, aż po opisywanie życia codziennego. Wszystko przedstawione jest językiem, który swobodnie przechodzi od młodzieżowego slangu do niemal akademickich sformułowań.

Drugim nominowanym był biolog Jaroslav Flegr, który w 2007 roku otrzymał Magnesię w kategorii Literatura faktu. Nic nie wskazywało wtedy, że kiedyś jego twórczość zostanie doceniona w zupełnie innej dziedzinie. Nadeszła jednak pandemia koronawirusa, więc naukowiec postanowił wnieść swój wkład w edukowanie społeczeństwa na temat COVID-19. Flegr porzucił więc swoje dotychczasowe badania i zaczął ożywioną facebookową działalność, na bieżąco pisząc raporty o cały czas zmieniającej się sytuacji w kraju i na świecie. Choć widział ją raczej w czarnych barwach, własne spostrzeżenia przedstawiał w radosny sposób – w swoich postach nie zwracając się wprost do ich czytelników, ale do... swojego rudego kota. Wpisy Flegra to połączenie czarnego humoru i informacji popartych badaniami naukowymi z bardzo małą tolerancją dla internetowych trolli. Jury, nominując Flegra, zaznaczyło jednak, że nie sprawdzało merytoryczności jego wpisów, nie zgadza się też ze wszystkimi jego poglądami, ale docenia naukowca za to, że stworzył tak oryginalny – i ważny – współczesny dziennik zarazy.

Wyróżnienie dla straży miejskiej

W końcu przechodzimy do zwycięskiej straży miejskiej z Przerowa. Jej siedziba znajduje się przy ulicy czeskiego poety Petra Bezruča, więc jury nagrody Magnesia Litera doszło do wniosku, że „jego duch musiał przeskoczyć” na osobę (osoby?), prowadzące facebookowy profil służb. Jak czytamy w uzasadnieniu samej nominacji:

Strażnicy w facebookowych postach opisują w większości drobne wykroczenia obywateli, dostarczając czytelnikom i czytelniczkom zawiłych intryg, emocji, napiętych nerwów oraz poczucia ulgi, gdy koniec końców okazuje się, że dana osoba wcale nie popełniła tak strasznego przestępstwa, na jakie się na początku opowieści zapowiadało. Strażnicy dodają również na Facebooku informacje na temat bezpieczeństwa. Każda dostaje co najmniej 1000 „lajków”, czyli – jak piszą jurorzy – błyskawicznych mikrorecenzji. Kariera strażników-literatów rozwija się tak szybko, że 7 lipca pojawi się na rynku ich książka.

W jury nagrody Magnesia Litera zasiadają: pisarz i krytyk literacki Pavel Mandys (przewodniczący), Vladimír Karfík z czeskiego PEN Clubu i Vít Richter ze Stowarzyszenia Bibliotekarzy i Pracowników Informacji.

[as]