Wyróżnienie ma być wsparciem dla początkujących pisarzy, ale i zachętą dla wydawnictw do śmielszego inwestowania w młodych twórców. Ciekawym aspektem zasad przyznawania nagrody jest to, że laureat zostanie wyłoniony nie przez jury, lecz przez publiczność festiwalu.

Co roku w Polsce ukazuje się kilkadziesiąt debiutów literackich. Taka ilość jest przytłaczająca nawet dla osób profesjonalnie związanych z rynkiem książki. Jednakże to zaledwie garstka spośród setek propozycji, które codziennie spływają do wydawnictw. Książki debiutanckie nie mają łatwego dostępu do szerszego obiegu literatury. Wynika to najczęściej nie z wartości tekstu czy talentu autorki/autora, lecz ze sposobu funkcjonowania literackiego świata. Decyzja o wydaniu książki debiutanta jest dla wydawnictwa sporym ryzykiem, szczególnie w przypadku tych mniejszych oficyn, dlatego też często nie starcza energii na działania promocyjne, które podejmuje się zwłaszcza na rzecz autorów o pewniejszej, bardziej ugruntowanej pozycji.

Niestety, pokutuje tu dość zgubne założenie, że prawdziwy talent obroni się sam. Oczywiście, czasem tak się dzieje, ale dużo częściej głosy początkujących twórców giną w natłoku innych, donośniejszych, choć niekoniecznie lepszych. Z sytuacją nie radzą sobie także krytycy, skoncentrowani na tym, co dzieje się w samym centrum literackich wydarzeń, pomijając to, co powstaje na obrzeżach. W najlepszym wypadku debiutanci prezentowani są jako ciekawe osobliwości, czym odmawia im się pełnoprawnego udziału w literackiej komunikacji.

Sytuacja pisarza po debiucie nie rysuje się więc w dużo lepszym świetle niż przed przekroczeniem magicznej granicy pierwszej książki. Wszystko rozgrywa się w ciągu kilku miesięcy i w dużej mierze uzależnione jest od przypadku. Jeśli po jej wydaniu odniesienie sukces, to ma on szansę na kontynuację kariery, czyli wydanie drugiej książki. Często dzieje się jednak inaczej i wiele propozycji literackich pozostaje wyłącznie w sferze potencjalności.

Idea Nagrody Conrada ma temu przeciwdziałać. To nowe wyróżnienie literackie posiada szczególne znaczenie, gdyż przeznaczone jest wyłącznie dla debiutantów. Wszystkie istniejące konkursy literackie dopuszczają do udziału także autorów debiutujących, w praktyce jednak ci ostatni są odsiewani najpóźniej na etapie nominacji, często właśnie dlatego, że nie posiadają jeszcze mocnej pozycji.

W ramach Nagrody laureat otrzyma statuetkę, 30 000 zł oraz miesięczny pobyt rezydencjalny w Krakowie. Książki nominowanych autorów oraz laureata będą dodatkowo promowane podczas Festiwalu Conrada w edycji w roku następującym po tym, kiedy Nagrodę przyznano.

Ustanowienie Nagrody Conrada pozwoli realizować kluczowe cele zawarte w Strategii Miasta Literatury UNESCO. Fundatorem nagrody jest Miasto Kraków, a partnerami Instytut Książki, Fundacja Tygodnika Powszechnego oraz Krakowskie Biuro Festiwalowe.