W wielkim uproszczeniu: wszystko zaczęło się od filozofii. Jeżeli więc zastanawiacie się, na jaki kierunek studiów powinniście się udać, to znacie już odpowiedź. Oczywiście współcześnie sama filozofia może nie wystarczyć na rynku pracy (tak, też nie wiem dlaczego), więc chyba jednak warto posiłkować się innym, bardziej konkretnym kierunkiem. Ale pamiętajcie, że królowa jest tylko jedna. I wcale nie chodzi mi o świętej pamięci Elżbietę.

„Kiedy Nietzsche szlochał” to fikcyjna historia spotkań Josefa Breuera i Fryderyka Nietzschego. Jednak zanim dojdzie do rozmów pomiędzy znanym austriackim lekarzem i słynnym niemieckim filozofem, Irvin D. Yalom najpierw zapozna czytelnika z Lou Salome – przyjaciółką autora „Tako rzecze Zaratustra”, która szuka kogoś, kto pomoże jej zdesperowanemu koledze. Spotkanie dwóch wielkich osobowości w końcu przerodzi się w terapię, w której nie do końca wiadomo, kto jest pacjentem, a kto lekarzem.

„Kiedy Nietzsche szlochał” to powieść psychoterapeutyczna, co zdradza napis na okładce. Cóż to oznacza? Otóż książka w bardzo przyjazny i prosty sposób pokazuje, na czym polega tzw. leczenie rozpaczy. Autor przybliża nam tło terapii, wyjaśnia, dlaczego rozmowa z bezstronnym słuchaczem jest tak ważna, a także pokazuje, ile trzeba włożyć siebie w całkowitą szczerość. Oczywiście to wcale nie jest takie proste, co możecie sobie z całą pewnością wyobrazić. Tutaj nie ma jednej i pewnej metody. Cel jest światły, ale droga kręta i wyboista. Pewnie dlatego tak wiele osób nawet nie podejmuje próby zmierzenia się z własnymi demonami.

Książka Yaloma chociaż ciekawa, to jednak – ze względu na swój cel – upraszcza wiele tematów. Rozumiem, że ze względu na swój propagandowy charakter autor wiele tematów skrócił, a rozmowa przebiega według schematu, jednak zarzucenie w połowie książki wątku z Freudem jest dla mnie niezrozumiałe. Breuer do pewnego momentu sporo rozmawia ze swym początkującym w zawodzie przyjacielem, ale nagle ich spotkania się urywają. Zapewne Yalom chciał wprowadzić do swej powieści słynnego psychoanalityka, ale nie wiedział, jak poprowadzić ten wątek. Tak więc kompletnie nie wykorzystał potencjału drzemiącego w tej postaci. A szkoda.

Trzeba jednak oddać autorowi, że rozmowy między Breuerem a Nietzschem są naprawdę interesujące, a niekiedy dynamiczne i przybierające niespodziewany obrót. Wydaje mi się, że Yalom lepiej by zrobił, gdyby skupił się tylko na tych dwóch postaciach, zarzucając niektóre wątki poboczne. Zarówno Breuer, jak i Nietzsche są interesujący i wiarygodni w swoich słowach, a ich kompletnie odmienne podejście do życia stanowi ciekawe zestawienie.

„Kiedy Nietzsche szlochał” to interesujący eksperyment literacki o kiepsko rozłożonych akcentach. Nie można jednak odmówić książce waloru edukacyjnego i terapeutycznego. Wiedza to najpotężniejszy oręż. Może dzięki tej książce ktoś przyjrzy się samemu sobie i odkryje coś, co wyzwoli go z mentalnego więzienia? Brzmi to nieco zbyt górnolotnie? Pewnie tak, ale nigdy nic nie wiadomo.

Michał Wnuk