Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Nie mam poczucia winy z tego powodu, że nie udzielam się społecznie, choć czasem mi to doskwiera, bo samotność jest bolesna. Gdy jednak ruszam między ludzi, mam wrażenie moralnego upadku – to tak, jakby szukać miłości w burdelu.

Piszę – i mówię – aby dowiedzieć się, co myślę.

Nie obchodzi mnie, czy ktoś jest inteligentny; przy każdym spotkaniu, kiedy dwie osoby zachowują się wobec siebie naprawdę po ludzku, powstaje „inteligencja”.

Jedyne opowiadanie, jakie warto napisać, to krzyk, strzał, wrzask. Opowiadanie powinno złamać czytelnikowi serce.

Jedną z oznak silnej osobowości jest miłość do tego, co bezosobowe.

Interesujące są tylko dwa rodzaje rozmowy: dyskusje o metafizycznych i d e a c h oraz plotki, anegdoty.

Podobnie powierzchowne muszą być wszystkie sondaże opinii. Ujawniają naskórek tego, co ludzie myślą, w sposób zorganizowany na bazie zdrowego rozsądku. To, co ludzie myślą naprawdę, zawsze pozostaje częściowo ukryte.

Są dwa rodzaje pisarzy. Tacy, którzy myślą, że życie to po prostu życie, i chcą opisać wszystko: jesień, bitwę, poród, gonitwę konną. Zalicza się do nich Tołstoj. Drudzy uznają życie za coś w rodzaju poligonu doświadczalnego (co się na nim bada, nie wiadomo – może to, jak wiele przyjemności + bólu człowiek potrafi znieść, a może czym są przyjemność + ból?) – chcą opisać tylko to, co najistotniejsze. Do tej grupy należy Dostojewski. Oto dwie możliwości. Jak można pisać w stylu T. po D.?

Pisarz nie musi pisać. Musi sobie wyobrażać, że m u s i. Wielka książka: do nikogo nieadresowana, stanowiąca kulturalną nadwyżkę, wytwór woli.

W każdej epoce istnieją trzy ligi pisarskie. Trzecia: ci, którzy są znani, zdobywają „reputację”, stają się punktami odniesienia dla współczesnych im twórców piszących w tym samym języku. Druga liga: międzynarodowa – ci, którzy stają się punktami odniesienia dla współczesnych im twórców w Europie, Amerykach, Japonii itd. Pierwsza: ci, którzy stanowią punkt odniesienia dla kolejnych pokoleń twórców piszących w różnych językach (np. Kafka).

W relacjach z ludźmi tkwię w czasie przeszłym.

(...) znam go od lat i wcale się przez ten czas nie postarzał; co jeszcze bardziej zdumiewające, w ogóle także nie zmądrzał".