Powieść jest niezbyt obszerna (siedemdziesiąt siedem stron, większa niż zazwyczaj czcionka) oraz przepięknie wydana: zabawny tekst Gębki wzbogacają urocze ilustracje Niki Jaworowskiej-Duchlińskiej i sympatyczna okładka jej projektu. A na dokładkę dzieło to reprezentuje całkiem „dorosły” gatunek literacki – kryminał! Utwór ten jest bowiem pierwszą częścią zaplanowanej serii detektywistycznej „Śledztwo od święta”. Poszczególne rozdziały są krótkie, dzięki czemu łatwiej będzie zabrać się do czytania dzieciom, które dopiero zaczynają swoją przygodę z literaturą.

A o czym jest ta przemiła książeczka? Na Śnieżnym Rynku w miasteczku Bałwanki ni stąd, ni zowąd spada z nieba tajemniczy worek. A właściwie wór, jak czytamy, „wielkości SŁONIA (lub średniego mamuta)” [s. 20]. Świadkami wydarzenia są między innymi siedmioletnia Klara Pieróg i jej dziadek. Na miejsce przybywa niezwłocznie policja, której przewodzi pani nadinspektor Barszcz. Wkrótce wszystko jest jasne: to worek z prezentami na Gwiazdkę, który bezwzględnie musi zostać zwrócony Mikołajowi. Problem w tym, że każdy może się dość łatwo pod tę postać podszyć. W jaki sposób znaleźć więc tego prawdziwego? Jeden z policjantów, komisarz Pieróg, ma pewien pomysł. Uważa, że najlepszymi ekspertami „w dziedzinie Magii Świąt i zwyczajów Świętego Mikołaja” [s. 33] są… dzieci. Dlatego proponuje, by poprosić o współpracę jego córeczkę. Jest nią – jak nietrudno się domyślić – Klara. Dziewczynka ma przyglądać się i przysłuchiwać, gdy policjanci będą rozmawiać z Mikołajami.

Autor w przystępny sposób wyjaśnia, na czym polega przesłuchanie przez policję, i wprost zachęca do uważnego przeanalizowania zeznań oraz zachowań sześciu Mikołajów twierdzących, że worek jest ich własnością. Nasi mali czytelnicy mogą więc samodzielnie wyciągać wnioski i wskazać, co się nie zgadza w tych opowieściach. „Trefny Mikołaj” nie tylko zatem bawi dowcipną historią, ale też uczy logicznego myślenia i pomaga poszerzać słownictwo. Po każdej historyjce wypadałoby zrobić przerwę na zastanowienie się. Pytania z notatek śledczego dopingują do opowiedzenia własnymi słowami, co sądzimy o wiarygodności przesłuchiwanego Mikołaja (brzmią one: „Jak sądzisz, czy mamy tu do czynienia z prawdziwym Świętym Mikołajem? A jeśli nie, to co wskazuje na oszustwo?” [s. 42]). Przyznaję, że to bardzo pomysłowe! Na końcu przebierańcy zostają oczywiście zdemaskowani, a mali detektywi mogą sprawdzić, czy wskazali trafnie trefnych Mikołajów.

Książka Artura Gębki to niebanalny wybór na prezent dla dzieci: zabawna, pożyteczna, a do tego niedroga. Myślę, że sprawi wiele frajdy naszym milusińskim! A że świąt w kalendarzu nie brakuje, możemy liczyć na długą serię literacką.

Aleksandra Dolęga