Przeciw interpretacji i inne eseje

"Zapiski o kampie", "Przeciw interpretacji" i "Happening- sztuka radykalnych zestawień" to zdecydowanie moje ulubione eseje z całego zbioru. Lubię czytać Susan Sontag, ponieważ daje czytelnikowi pole do dyskusji i do tego, żeby się z nią niezgadzać. Większość esejów było pisanych w latach 60, wiele z nich traktuje jedynie jako ciekawostkę historyczną ponieważ są już nieaktualne, niektóre z nich (te które wymieniłam na początku)- są ponadczasowe.

"Zapiski o kampie", "Przeciw interpretacji" i "Happening- sztuka radykalnych zestawień" to zdecydowanie moje ulubione eseje z całego zbioru. Lubię czytać Susan Sontag, ponieważ daje czytelnikowi pole do dyskusji i do tego, żeby się z nią niezgadzać. Większość esejów było pisanych w latach 60, wiele z nich traktuje jedynie jako ciekawostkę historyczną ponieważ są już...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Uwielbiam eseje z tej książki

Uwielbiam eseje z tej książki

Pokaż mimo to

mocno przeintelektualizowane. żartuję. chociaż właściwie to nie.

mocno przeintelektualizowane. żartuję. chociaż właściwie to nie.

Pokaż mimo to

Nie ma to jak czytać książkę i mieć wrażenie, że tak naprawdę, mimo jakiegoś oczytania, jest się głupim.
Myślałam, że esej Susan na temat stylu nigdy się nie skończy, ale warto pomęczyć się z tym kawałkiem, aby zapoznać się z interesującymi tekstami o kulturze ogólnie. Dla mnie mistrzostwem świata jest 'Przeciw interpretacji' - genialny esej, który długo tkwił w mojej głowie i sprawił, że zastanawiałam się nad sensem analizy niektórych dzieł.
Susan Sontag pisała z niesamowitą lekkością pióra i ogromną znajomością tematu, aż sama zazdroszczę jej takiego oczytania, wiedzy oraz umiejętnością pisania. Aż dziwne, że prywatnie ta autorka była strasznie zakompleksioną kobietą...

Nie ma to jak czytać książkę i mieć wrażenie, że tak naprawdę, mimo jakiegoś oczytania, jest się głupim.
Myślałam, że esej Susan na temat stylu nigdy się nie skończy, ale warto pomęczyć się z tym kawałkiem, aby zapoznać się z interesującymi tekstami o kulturze ogólnie. Dla mnie mistrzostwem świata jest 'Przeciw interpretacji' - genialny esej, który długo tkwił w mojej...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Warto sięgnąć przede wszystkim dla tytułowego, sztandarowego eseju Sontag "Przeciw interpretacji", który namieszał mi porządnie w głowie, w zakresie w jakim odwołuje się do złego nawyku oddzielania formy od treści. Na szczęście uwolniłam się od tego zamętu i teraz z lubością, bez cienia żenady, oddzielam sobie formę od treści z jednoczesnym jednak, głębokim przekonaniem, że kiedyś będę musiała do tego eseju wrócić, bo chyba czegoś tu nie rozumiem.

W tomie znajduje się też esej o kampie, a właściwie zbiór tez, który spopularyzował Sontag, i który, pomimo że pisany w latach 60-tych ubiegłego wieku, nadal zachowuje świeżość i polot, jest często cytowany w publicystyce, warto więc go znać.

Naprawdę świetny jest esej o filmach sci-fi z lat 50-tych i 60-tych (napisany w latach 60-tych, kiedy nikomu się nawet nie śniły poczciwe, oldskulowe "Gwiezdne wojny", o efektach CGI nie wspominając) oraz esej o rodzącej się wówczas sztuce happeningu. Napisane z polotem, dystansem, humorem i fascynacją tymi "niepoważnymi" przejawami kultury.

Mankamentem tego zbioru jest to (o czym pisze sama Sontag w przedmowie i posłowiu do książki pisanych co najmniej 30 lat później), że Sontag nie zgadza się już z niektórymi swoimi poglądami, nie wskazując jednak z którymi i w jaki sposób, względnie gdzie szukać opisu jej aktualnych natenczas poglądów.

Wskazała również, że część esejów o teatrze napisała tylko dla pieniędzy i w ogóle się z nimi nie zgadza, nie napisała jednak, które konkretnie eseje ma na myśli. Powyższe niedogodności trochę mnie zirytowały i zepsuły radość z lektury. Problem esejów o teatrze rozwiązałam w ten sposób, że ich nie przeczytałam.

Warto sięgnąć przede wszystkim dla tytułowego, sztandarowego eseju Sontag "Przeciw interpretacji", który namieszał mi porządnie w głowie, w zakresie w jakim odwołuje się do złego nawyku oddzielania formy od treści. Na szczęście uwolniłam się od tego zamętu i teraz z lubością, bez cienia żenady, oddzielam sobie formę od treści z jednoczesnym jednak, głębokim przekonaniem, że...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Widzieć, słyszeć, odczuwać



„Nie potrzebujemy hermeneutyki, a erotyki sztuki” – podsumowuje Piękna Susan w tekście "Przeciw interpretacji", otwierającym jej klasyczny już zbiór esejów o literaturze, teatrze i zjawiskach kultury. Reszta tomu zachowuje podobny ton nie znoszącej sprzeciwu stanowczości; sprawi on, w zależności od poglądów czytelnika, że wnioski autorki będą wyglądać albo na czyste i błyskotliwe, albo apodyktyczne i bzdurne. Ścieżka, którą podążają myśli Sontag, świeżość jej obserwacji (mimo upływu lat) oraz autentyczne zamiłowanie do tego, o czym pisze, mają jednak szansę, na co liczę, zainteresować nawet tych, którzy z autorką się nie zgadzają, lub są nudnymi ludźmi i z jakichś względów preferują raczej hermeneutykę.

Nie biorąc pod uwagę porozrzucanych po starych numerach "Literatury na Świecie" dwu, czy trzech pism, "Against interpretation and other essays" po polsku i w całości mamy okazję trzymać w dłoni po raz pierwszy. Po 46 latach oczekiwania! Czułam się rozbawiona, czytając na stronie wydawnictwa Penguin Classics: "Originally published in 1966, it has never gone out of print", gdy tymczasem w Polsce (do maja) it has never been i n print. Mniejsza o to, w końcu się doczekaliśmy. Książka jest w stanie, przy odpowiednim użyciu, przefasonować i twarz, i umysł: ponad czterysta stron nawet w miękkiej okładce stanowi coś pomiędzy pozycją wydawniczą a materiałem budowlanym. Jeżeli zaś mowa o zmianie myślenia: jest to ta przemiła chwila w życiu recenzenta, w której może stwierdzić, bez zbytniego zadęcia i patosu, czyli tak, jak stwierdza się rzecz oczywistą, że pojawiła się wybitna rzecz, absolutny must have, a raczej must read, must remember. Nie książka 'dobra', 'przyzwoita', lecz – przełomowa. Wiem, wiem, nic odkrywczego, ale nie mogłam sobie tego odmówić.

O czym tym razem pisze Susan? "Przeciw interpretacji[...]" podzielono na pięć bloków; każdy z nich odróżnia od pozostałych tematyka elementów składowych. Pierwszy rozdział zawiera dwa eseje, tytułowy oraz słynny "O stylu"; w skład części drugiej wchodzą teksty traktujące o konkretnych dziełach pisarzy i poetów (Pavese, Weil, Camus). Dalej natknąć się można na teatr (Ionesco; Marat/Sade w reżyserii Petera Brooka, a do tego teorie Artauda), kino (Godard, Bresson), w centrum ostatniego rozdziału zaś znajdują się kultura i społeczeństwo (Sontag analizuje tu sztukę happeningu, religijność we współczesnym jej świecie; definiuje również pojęcie kampu w "Zapiskach o kampie"). Nazwiska i zjawiska wymienione w nawiasach nie wyczerpują rzecz jasna zasobów książki, są jedynie przykładami; ale nawet kompletna ich lista nie stanowiłaby tak naprawdę o wyłącznej tematyce tekstów. "Przeciw interpretacji[...]" jest czymś więcej.

Wojciech Nowicki, recenzując książkę dla "Gazety Wyborczej", zauważył, że „choć to jedno ze szczytowych osiągnięć dwudziestowiecznej eseistyki, to wiele tematów wówczas nowych i pasjonujących dziś należy do przywiędłego kanonu. Po co więc to polskie wydanie Sontag dzisiaj, w całości, jak gdyby nie upłynęło pół wieku?” Aż strach pomyśleć, co pan Nowicki napisałby o kolejnych edycjach Montaigne'a! Proszę mi wybaczyć bezczelne nabijanie się, próbowałam jednak podejść do tego stwierdzenia z różnych stron i żadna z tych prób nie sprawiła, bym mogła się z nim zgodzić. Utwory, omawiane niegdyś przez Susan w kategorii absolutnego novum, przeszły wprawdzie do pudła ometkowanego jako 'klasyka', podobne jak same teksty autorki, nie znaczy to jednak, by się zdezaktualizowały – nie byłyby wówczas żadnym kanonem a zbiorem nieistotnych paproszków, nie wytrzymujących próby czasu. Nie Godard, Camus, czy Sarraute są w "Przeciw interpretacji[...]" najistotniejsi:

"Chociaż w książce tej dużo mówię o konkretnych dziełach sztuki oraz – pośrednio – o roli krytki, jestem świadoma, że znikomą część zebranych tu esejów można by uznać za teksty krytyczne w czystej postaci. Wyjąwszy kilka artykułów o charakterze dziennikarskim, większą część tekstów można by chyba określić mianem metakrytyki, jeśli słowo to nie jest zbyt poważne. Zajmowałam zaangażowane stanowisko wobec p r o b l e m ó w, które stawiały przede mną dzieła […] – pragnęłam ujawnić i wyklarować założenia teoretyczne, stojące za określonymi rodzajami sądów i gustów."

Mam na temat przywiędłości "Przeciw interpretacji[...]" zdanie dokładnie przeciwne temu, co sądzi pan Nowicki: zabranie głosu w dyskusji na temat istnienia/nieistnienia, istotności/nieistotności kategorii 'formy', 'treści', na temat roli sztuki, tego, czy napchanie ideami częściej ubogaca ją, czy rujnuje – i gdzie znajduje się moment oddzielający jeden i drugi stan – tego, czy sztuka jest polityczna, czy powinna być, czy też nie, jest prawdziwą treścią esejów amerykańskiej intelektualistki, tym, co zapewniło im pozycję, którą się cieszą; sama dyskusja jest od nich przy tym o wiele starsza i prawdopodobnie nigdy nie dobiegnie końca.

Wydawnictwo Karakter jak zwykle wykonało kawał dobrej roboty. Kolejna pozycja w ich sontagowej serii pod względem estetycznym jest kontynuacją dwóch poprzednich tomów: "O fotografii" i "Widoku cudzego cierpienia". Biało-kremowa, miękka okładka, karakterystycznie lakierowana, z autorem i tytułem wypisanymi krojem w tym samym rozmiarze, do tego wkomponowany w okładkę fragment tekstu – a wszystko Filosofią Zuzany Ličko. Przemek Dębowski, moi mili Państwo! Wygląda na to, że pan Dębowski jest odpowiedzialny za prawie wszystko, co na polskim rynku wydawniczym warto oglądać (oprócz czytania, oczywiście): nowy Calvino, Łoziński, Akunin, cały Karakter właśnie, piękna kolekcjonerska seria Gombrowicza. O ile pamięć mnie nie zwodzi, jesienią należy spodziewać się kolejnego dzieła Susan; tym razem będą to jej dzienniki. Ciekawe, na jakie zestawienie kolorystyczne, format i rodzaj okładki zdecyduje się projektant.

Sontag, zachwycając się "Smutkiem tropików" Léviego-Straussa, opisała zupełnie niechcący, ale w bardzo precyzyjny sposób swoją własną książkę:

"Jest ścisła, subtelna, śmiała w myśli, a przy tym pięknie napisana. I jak wszystkie wielkie książki nosi znamiona absolutnie osobistej; przemawia ludzkim głosem."

Rzetelne, napisane z pasją teksty teoretyczne są rzadkie i cenne. Nie zastanawiajmy się nad tym, czy należy je wydawać; po prostu to róbmy.


(Wszystkie cytaty za: Susan Sontag, Przeciw interpretacji i inne eseje, Kraków 2012. Za egzemplarz recenzencki dziękuję Wydawnictwu Karakter. Recenzja pierwotnie ukazała się na portalu Wywrota.pl)

Widzieć, słyszeć, odczuwać



„Nie potrzebujemy hermeneutyki, a erotyki sztuki” – podsumowuje Piękna Susan w tekście "Przeciw interpretacji", otwierającym jej klasyczny już zbiór esejów o literaturze, teatrze i zjawiskach kultury. Reszta tomu zachowuje podobny ton nie znoszącej sprzeciwu stanowczości; sprawi on, w zależności od poglądów czytelnika, że wnioski autorki będą...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Niezła przejażdżka po kilkunastu szalenie ciekawych dziełach literatury i filmu. Najciekawsze rzeczy, to te o francuzach (tekst o Leirisie jaki świetny - zwarty, błyskotliwy, bez dłużyzn). W przeciwieństwie do tego, co zaprezentowała w "O fotografii" i "Widoku cudzego cierpienia" Sontag pisze tu tak sprawnie, że trudno uwierzyć, że jest kobietą.

Niezła przejażdżka po kilkunastu szalenie ciekawych dziełach literatury i filmu. Najciekawsze rzeczy, to te o francuzach (tekst o Leirisie jaki świetny - zwarty, błyskotliwy, bez dłużyzn). W przeciwieństwie do tego, co zaprezentowała w "O fotografii" i "Widoku cudzego cierpienia" Sontag pisze tu tak sprawnie, że trudno uwierzyć, że jest kobietą.

Pokaż mimo to