Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Rosyjskie książki historyczne wydawane w okresie sowieckim trapi ta sama przypadłość, a jest nią nieprawdopodobna tendencyjność przejawiająca się w gloryfikowaniu wszystkiego co „nasze” i ruganiu wszelkich przeciwników jedynego słusznego ustroju (czy to caratu czy komunizmu). Dotyczy to tak samo czasów napoleońskich jak i wojen światowych, a nawet bardziej nam współczesnej wojny w zatoce czy Wietnamu. Albert Manfred niestety dokładnie wpisuje się w tę zasadę. Na pewno warto docenić wiedzę autora, ilość zebranych faktów, drobnych ciekawostek, a także dotarcie do dokumentów, które w chwili wydawania książki nie były tak powszechnie znane jak dzisiaj. Zadziwiające tylko, że mając tak solidne podstawy i różnorodną literaturę stworzono tak jednostronny obraz Cesarza Francuzów. Powstało mnóstwo biografii Bonapartego i jakkolwiek oceniali by go poszczególni pisarze to z historycznego punktu widzenia przyjęło się, że była to postać pozytywna lub przynajmniej kontrowersyjna. Ale nie u Manfreda. O ile pierwsze kilkadziesiąt stron jest jeszcze obiektywnych tak od bitwy pod Arcole w 1796 zaczyna się robić nieciekawie. Z początku jest to nawet zabawne kiedy padają hasła o „wrogu ludu”, „masach pracujących” bądź „przeganianiu burżuazji”, ale tak gdzieś od 18 brumaire’ a (symboliczny początek kariery politycznej Napoleona) okazuje się – według autora – że przytrafiła nam się jedna z największych katastrof w dziejach ludzkości. Całe szczęście Kutuzow był na posterunku i przepłoszył żądną krwi francuską tłuszczę próbującą wyrządzić krzywdę „matuszce Rasiji”. Czego by nie mówić, to od poważanego historyka (albo osoby chcącej się za takiego uważać) wymaga się jednak czegoś więcej niż prymitywnego ulegania ideologii. Mógłbym ponarzekać, że mamy do czynienia z przeinaczaniem faktów, znacznym podkoloryzowaniem, nietrafioną gloryfikacją rosyjskich dowódców (którzy w tamtym okresie – może poza Suworowem – niewiele sobą prezentowali),doszukiwaniem się genialnych zamysłów cara tam, gdzie car kompletnie się gubił i mylił w swoich osądach tudzież przedstawianiem totalnie zafałszowanej wizji ówczesnej polityki międzynarodowej, ale nie jest to nic nowego dla kogoś, kto przeczytał choćby jedną książkę o np. Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej. Niestety, ale biografia Napoleona w wykonaniu Alberta Manfreda to – cytując (nomen omen) samego Bonapartego – coś więcej niż zbrodnia, to błąd.