Jeśli ktoś interesuje się historią XX wieku, to z pewnością postać Winstona Churchilla nie jest mu obca. Ten wybitny angielski polityk, kilkukrotny premier, znany jest głównie z tego, że stał na czele rządu Jego Królewskiej Mości w burzliwych latach II wojny światowej. Czy jednak znamy niezwykłą biografię Churchilla? Urzędnik państwowy, żołnierz, kilkukrotny minister, premier, laureat Nagrody Nobla. Właściwie łatwiej byłoby wyliczyć urzędy, których w czasie swojego długiego nie piastował. Jaka była droga Winstona na polityczne salony? W jaki sposób zdobył uznanie współczesnych i potomnych? Czy zawsze cieszył się popularnością w swoim kraju? Czy osiągnął wszystkie cele, jakie przed sobą stawiał? Jak wyglądało jego życie osobiste?

Na te i wiele innych pytań odpowiada znakomita książka Niny Smolar pod tytułem „Churchill. Opowieść o przegranym zwycięzcy”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Poznańskiego. Jest to naprawdę świetna biografia, którą bez wątpienia polecam wszystkim miłośnikom historii i polityki. Autorka przybliża tę niezwykłą postać w całej jej złożoności. Pisze o Churchillu nie tylko jako o polityku. Przedstawia go także jako żołnierza, męża i ojca, uznanego pisarza. Czasem z jej opowieści wyłania się nieco zgryźliwy i zrzędliwy starzec, którego wszyscy mają już serdecznie dosyć. Jednak to zawsze był ten sam Churchill. Człowiek, który cieszył się poważaniem zarówno wśród przyjaciół, jak i wśród wrogów. Wszyscy doceniali jego ogromną wiedzę, pracowitość i zaangażowanie. Kim był Winston? Przede wszystkim był wielkim patriotą. Jego miłość do Imperium Brytyjskiego była niemal bezwarunkowa. Na paradoks zakrawa więc fakt, że – według niektórych – przyłożył rękę do jego upadku.

Nina Smolar napisała świetną biografię, która może służyć za wzór innym. Oczywiście można by jej pewnie zarzucić, że jej wymowa jest raczej popularna niż naukowa. Jednak dzięki temu publikacja ta jest skierowana tak naprawdę do wszystkich. Kto przebrnąłby przez kilkutomową, szczegółową biografię Churchilla? Tymczasem dzięki świetnej narracji „opowieść o przegranym zwycięzcy” czyta się niczym najwyższej klasy polityczny thriller. Już sam tytuł zaskakuje, choć jest zaskakująco trafy. Czy można być przegranym zwycięzcą? Wszak jest się albo przegranym, albo zwycięzcą. Jednak Winston Churchill kilkukrotnie był właśnie przegranym zwycięzcą. Choćby wówczas, gdy po zwycięskiej II wojnie światowej przegrał wybory parlamentarne.

Wielką zaletą recenzowanej publikacji jest ukazanie życia bohatera na tle szerokiej panoramy epoki. Dzięki temu możemy jeszcze bardziej zrozumieć wybory Churchilla i motywy, jakimi się kierował. Na jego oczach zmieniał się świat. Na pewno zmieniało się Imperium Brytyjskie. Brał czynny udział w dwóch wojnach światowych.

Druga z nich całkowicie zmieniła nie tylko polityczną mapę świata. Zmieniła także całą tradycyjną strukturę społeczną, co było doskonale widoczne w Anglii. Churchill był posłem pięćdziesiąt lat. W tym czasie kierował niezliczoną liczbą ministerstw i urzędów. Kilkukrotnie stał na czele rządu. Miał swoje wzloty i upadki. Jednak bez wątpienia był człowiekiem wybitnym, niemal geniuszem. Nie oznacza to oczywiście, że był łatwy we współżyciu. Wręcz przeciwnie. Często bywał opryskliwy, zgryźliwy i humorzasty. Jak nikt przekonany był o swojej racji. Najtrudniejszym sprawdzianem dla niego była oczywiście II wojna światowa. Pisząc o tych latach autorka czasem popełniała drobne błędy. Stalingrad nie został zdobyty, on został obroniony i to właśnie było zwycięstwem Stalina. Podobnie często pojawiają się stwierdzenia, że Wielka Brytania od początku samotnie walczyła z Hitlerem. Oczywiście pierwszym krajem, który walczył z Hitlerem, (naprawdę samotnie) była Polska. Wielka Brytania nie wypełniła swoich sojuszniczych zobowiązań wobec rządu w Warszawie. Później zaś nigdy nie walczyła samotnie – wspomnijmy, chociaż wydatny udział polskich żołnierzy.

Churchill był prawdziwym człowiekiem renesansu. Był nie tylko politykiem. Pisał niezliczone książki. Malował obrazy. Dowodził oddziałami wojskowymi. Oglądał także faktyczny rozpad Imperium, którego był wiernym synem. „Churchill. Opowieść o przegranym zwycięzcy” to świetnie napisana książka o największym Brytyjczyku wszech czasów. Szczerze polecam ten tytuł.

Wojciech Sobański