Od tej lektury zaczęła się moja przyjaźń z J.I. Kraszewskim. Od tej lektury zacząłem żywiej interesować się historią Polski. A miałem wtedy 15 lat...

Od tej lektury zaczęła się moja przyjaźń z J.I. Kraszewskim. Od tej lektury zacząłem żywiej interesować się historią Polski. A miałem wtedy 15 lat...

Jako czytelnik zdecydowanie lubiący Kraszewskiego, stwierdzam, że książka jest warta przeczytania, ale niestety trochę nierówna, rwana. Nie tak dobra jak ,,Trylogia Saska", ale i sporo lepsza, od wielu jakie zdarzyło się autorowi ,,popełnić".
Na pewno plusem jest to, że powieść jest stylizowana na pamiętnik i nie ma się wrażenia zbędności dialogów i przegadania.
Początek jest w miarę obiecujący, poznajemy losy młodego chłopca z Wilna, sieroty. Chłopiec staje się dworzaninem ważnych, historycznych osobistości, w tym kilku królów. Tu książka jest zbliżona do kroniki. Naprawdę gratka dla fanów historii, bo Kraszewski mistrzowsko scharakteryzował zalety i przywary kilku Jagiellonów. To natomiast jak dyplomatycznie opisał żonę Kazimierza Jagiellończyka to dla mnie mistrzostwo - ,,bardzo była niepiękna" (co akurat jest prawdą, bo w XX wieku uczeni odtworzyli, z kości, wygląd ,,matki królów"). Jedyne do czego się tu mogę przyczepić, to fakt, że chyba ślepo za kronikarzami, Kraszewski myli Mołdawię z Wołoszczyzną (Stepanek Wołoski, a jeśli już to Mołdawski).
Stety i niestety Kraszewski przeplata ,,kronikę" wątkami obyczajowi głównego bohatera. Tym bardzo wciągającym jest np. porwanie i niewola Jaszka. Podobno Kraszewski znał to z autopsji, bo sam był wówczas więziony. Wątkiem, który wiele psuje, to sporo stron, gdzie główny bohater popada w niełaskę Kazimierza Jagellończyka i tuła się po Polsce. Niestety dużo tam chaosu, można się zgubić kto jest kim i generalnie nazwałbym to jakąś zbędną przerwą w ,,zawodzie dworzanina"

Mocne 6

Jako czytelnik zdecydowanie lubiący Kraszewskiego, stwierdzam, że książka jest warta przeczytania, ale niestety trochę nierówna, rwana. Nie tak dobra jak ,,Trylogia Saska", ale i sporo lepsza, od wielu jakie zdarzyło się autorowi ,,popełnić".
Na pewno plusem jest to, że powieść jest stylizowana na pamiętnik i nie ma się wrażenia zbędności dialogów i przegadania.
Początek...

Zachwyca mnie w tej książce ilość pracy wykonanej przez autora. Od prawdy historycznej, opartej na kronikach Jana Długosza oraz Macieja Stryjkowskiego poprzez wyraziste opisy władców Polski aż po samą fabułę i historię Jaszka Orfana. Muszę przyznać, że z wielką przyjemnością przeczytałam tę powieść i mam ochotę na więcej... Na szczęście jest z czego wybierać, bowiem sam cykl dotyczący Dziejów Polski składa się z 29 powieści. Naprawdę autor wykonał ogrom pracy, którą należy docenić.

Zachwyca mnie w tej książce ilość pracy wykonanej przez autora. Od prawdy historycznej, opartej na kronikach Jana Długosza oraz Macieja Stryjkowskiego poprzez wyraziste opisy władców Polski aż po samą fabułę i historię Jaszka Orfana. Muszę przyznać, że z wielką przyjemnością przeczytałam tę powieść i mam ochotę na więcej... Na szczęście jest z czego wybierać, bowiem sam...

Powieść "Jaszka Orfanem zwanego żywota i spraw pamiętnik" jest jednym z późniejszych utworów autora "Starej baśni". Powstała w latach 80. XIX stulecia i niemal całkowicie przemilczana przez ówczesną krytykę, z pewnością nie jest dziełem wybitnym. Cóż jednak z tego, skoro znajdziemy w niej wszystko to, czego admiratorzy twórczości Kraszewskiego zwykli odeń oczekiwać. Nie ma tu wartkiej akcji, ani pomysłowej fabuły (rzecz stylizowana jest na staropolski diariusz),jest jednak szczególna atmosfera dawnej Polski. Na moment ożywają liczne spory i bohaterowie tamtych lat. Postaci niekiedy pomnikowe (Kazimierz Jagiellończyk i jego syn Zygmunt, późniejszy Zygmunt Stary),czasem jednak obdarzone nadzwyczajnym wręcz animuszem i charyzmą (Jan Olbracht) oraz nie pozbawione trudnych charakterów i skomplikowanych życiorysów (Nawojowa, czy sam bohater tytułowy). Powieść bywa często "parakroniką". Autor obficie czerpał z "Dziejów Polski" Jana Długosza (również jednego z bohaterów utworu) oraz z "Kroniki Polskiej" Macieja Stryjkowskiego. Przez karty powieści przewija się bezlik postaci dobrze znanych miłośnikom dziejów epoki jagiellońskiej, by wymienić choćby Grzegorza z Sanoka (arcybiskupa lwowskiego),czy sprowadzonego przezeń do Polski Kallimacha. Życie tytułowego bohatera to istne pasmo radości i rozczarowań, wzlotów i upadków, wielu srogich, ale i zbawiennych doświadczeń. Jest to skądinąd typowy bohater swoich czasów, człowiek bez reszty ufający Bożej Opatrzności, zachowujący wiarę w najtrudniejszych nawet okolicznościach. Ten nieślubny syn wspomnianych już Kazimierza Jagiellończyka i Nawojowej, rozpoczyna swój żywot w Wilnie jako przybrany syn niejakich Gajdysów. Z czasem jednak trafia na krakowski dwór jako dworzanin swego prawdziwego ojca. Z uwagi na szczególne pochodzenie i pewne dodatkowe okoliczności (ratuje od śmierci Jana Tęczyńskiego) staje się obiektem intrygi rozgrywającej się między stronnictwem królewskim, a grupą szlachty i duchowieństwa wrogo odnoszących się do Jagiellonów i domagających się powrotu na tron przedstawicieli dynastii piastowskiej. Jaszko bywa więziony, w czym dopatrywać się można echa podobnych doświadczeń samego Kraszewskiego, który nad utworem pracował w celi więziennej jako osoba podejrzana o szpiegostwo na rzecz Francji (nb. czas pobytu w więzieniu poświęca Jaszko nauce kaligrafii),okazuje się też mimowolnym sprawcą okaleczenia Jana Olbrachta, przed którym ratuje przy okazji swą przyszłą żonę. Jako wierny dworzanin otrzymuje od króla nadanie ziemskie na Litwie, przy czym nazw podarowanych mu wiosek nie zna żaden z obecnych na dworze Litwinów. Prowadzi żywot niepewny, co rusz podejmować musi ryzykowne decyzje, których rezultaty także bywają dlań nieporządane. W tle zaś stale obecna jest polityka Jagiellonów, a więc osadzenie Władysława na tronie praskim, jego późniejszy konflikt z Janem Olbrachtem, ferment religijny na tle krakowskiego wystąpienia Jana Kapistrana, początki druku na ziemiach polskich i związane z tym rosnące zainteresowanie Polaków ideami Husa i Wyklifa (Luter miał się pojawić w nieodległej już przyszłości). Powieść broni się jako próba opowiedzenia historii Polski przez pryzmat osobistych doświadczeń świadka, a czasem nawet uczestnika wydarzeń, które zaważyć miały na losach dynastii jagiellońskiej i całego kraju. Nie sądzę jednak, by czytelnicy, którzy znajomości z Kraszewskim nie zawarli za młodu, potrafili czytać "Jaszka Orfanem zwanego ..." bez irytacji spowodowanej licznymi brakami narracji, jak choćby niepotrzebne wtręty parakronikarskie (bywało, że Kraszewski wspomniane wyżej kroniki wręcz przepisywał).

Powieść "Jaszka Orfanem zwanego żywota i spraw pamiętnik" jest jednym z późniejszych utworów autora "Starej baśni". Powstała w latach 80. XIX stulecia i niemal całkowicie przemilczana przez ówczesną krytykę, z pewnością nie jest dziełem wybitnym. Cóż jednak z tego, skoro znajdziemy w niej wszystko to, czego admiratorzy twórczości Kraszewskiego zwykli odeń oczekiwać. Nie ma...