lubię norwida

lubię norwida

Nowela "Ad Leones" jako głos w sprawie pauperyzacji sztuki i jej nieuniknionego zmierzania w stronę popkultury wraz z końcem XIX wieku zasługuje na szczególną uwagę. Pisma społeczno-polityczne to kolejna niedoceniana "perła w koronie" Norwida.

Nowela "Ad Leones" jako głos w sprawie pauperyzacji sztuki i jej nieuniknionego zmierzania w stronę popkultury wraz z końcem XIX wieku zasługuje na szczególną uwagę. Pisma społeczno-polityczne to kolejna niedoceniana "perła w koronie" Norwida.

Zapewne wiele już powiedziano o uprawianiu przez człowieka piękna, pośród rozprawek i polemik skruszono niejedną kopię. A na przestrzeni wieków znalazły się też tęgie umysły, które wystawiając swoją reputację na ostrzał krytyki, poległy pod ciężarem literackich refleksji. Cyprian Kamil Norwid okazał się kolejnym śmiałkiem, który sztukę czytania ukazał mi bardziej jako kosztowanie tego, do czego jeszcze posiadam prawo. Lekturę przedstawił na równi ze smakowaniem wymagającej rozkoszy. Bo cóż innego można powiedzieć o jego literackich impresjach niż to, że ciągle uczą ludzi, którzy zdawałoby się, zęby zjedli na trudnej w odbiorze prozie. A przy tym, ten wszechstronny polski twórca nie stara się być nawet Prometeuszem swoich czasów. Nie niesie trzymanego wysoko nad głową kaganka jedynej prawdy. Jest Polakiem znającym pojęcie ofiary, Europejczykiem dla którego wspólnota narodów znaczy więcej niż partykularne interesy krajowe, poszukującym źródeł cywilizacji obywatelem świata.

Cieszę się, że natrafiłem na kogoś, komu ferowanie wyroków estetycznych przychodzi z taką łatwością. Norwid czuje smak każdej epoki, w której przyszło mu się literacko poruszać. Jego zapatrywanie na jakąkolwiek rzecz musi posiadać coś na kształt duchowej otoczki, bez której dobrze dobrana krytyka nie ma racji bytu. A przy tym on wcale nie odkurza mocno zakurzonych upływem czasu portretów. Postępując ze starożytnością jak pieczołowity archeolog, odkrywa mądrość a przez palce przeciekają mu sumienia całych ludzkich zbiorowości. Wyraźnie tu widać jego umiłowanie filozofii i troskę o przyszłość sztuki. Operując wybornym stylem daje do zrozumienia, że można od niego oczekiwać również pięknych gestów. Stara się sprostać wszystkiemu, co obiecał. Postępuje jak przywoływany przez niego Rembrandt. Wielki malarz zaskakiwał wyczuciem światła i cienia, natomiast polski poeta ujmuje zrozumieniem ludzkiej duszy.

Norwid wyraził wątpliwość, czy "jestże się poetą, czyli raczej tylko bywa się?" Zaryzykowałbym stwierdzenie, że on się już nim urodził. Zawsze byłem zdania, że poezja nawet w swej brzydocie musi być piękna. Powinna się rumienić. Jej kształty i ideały są tak bardzo związane ze wszystkim co piękne, że gdyby nie wypełniała swojego obowiązku, to wszystko by wkoło zapewne musiało uschnąć. Podobnymi zasadami rządzi się pióro Norwida. Zahaczając o "Balladynę", ukazuje piękno fantastyczności Juliusza Słowackiego. W poszukiwaniu proporcji odkrywa kolejne pokłady doskonałości w sztuce. Wychwala starożytny Rzym i poszturchuje realizm Gustawa Courbeta. Obok niczego nie może przejść obojętnie. Pomieszanie architektury z polityką spotyka się gdzieś pośrodku w uwielbieniu dla Gajusza Juliusza Cezara.

Zbiór literackich form Cypriana Kamila Norwida traktuję też jako rzecz o umiejętnym czytaniu. Przebywając na emigracji, polski poeta nawet z oddalenia potrafił wytknąć komuś zatęchły umysł. Błyskotliwość nie była mu obca, wyraźnie to widać w opublikowanych przez jego słuchaczy fragmentach wykładów. Nie dystrybuował zaciekle prawdy, nawet za bardzo się nad nią nie umartwiał. Pomimo zaglądania czasami do grobów i spozierania na zbyt poważne pomniki, jego pielgrzymstwo nie przesiąkło omijanym przeze mnie męczeństwem. Martyrologia nie zasłoniła widoków na sztukę, retoryka Norwida zachowała swój pierwotny blask. Takim chciałbym go widzieć zawsze. Obdartym ze szkolnej sztywności i trudnym do zrozumienia "inaczej", po mojemu.

Zapewne wiele już powiedziano o uprawianiu przez człowieka piękna, pośród rozprawek i polemik skruszono niejedną kopię. A na przestrzeni wieków znalazły się też tęgie umysły, które wystawiając swoją reputację na ostrzał krytyki, poległy pod ciężarem literackich refleksji. Cyprian Kamil Norwid okazał się kolejnym śmiałkiem, który sztukę czytania ukazał mi bardziej jako...

Niemalże podprogowe spostrzeżenia. Norwid - duchowy gigant.

Niemalże podprogowe spostrzeżenia. Norwid - duchowy gigant.