Felix R. Paturi

"Co jeszcze potrafią rośliny?" - tytuł jednego z rozdziałów tej książki mógłby posłużyć za jej tytuł lub za tytuł programu, którego nie powstydziłby się Doscovery Channel. Paturi opisuje specyficzne przystosowania roślin do życia w najróżniejszych warunkach środowiskowych z konstrukcjami technicznymi, które opracowują i wdrażają inżynierowie. Autor pokazuje doskonałość rozwiązań wykształconych w procesie ewolucji i zwraca uwagę na to, że wiele jeszcze inspiracji nauka jest wstanie zaczerpnąć ze świata roślin. Polski przekład został wydany w 1984 i podczas lektury dostrzega się pewną staromodność tej książki. Być może współcześnie bardziej zaciekawiłoby zaprezentowanie zgromadzonych w książce informacji w formie programu telewizyjnego z bogatym materiałem ilustracyjnym. "Kto płynie pod prąd, jest bohaterem, kto pozwala się unosić prądowi, jest niedołęgą. To tragiczne nieporozumienie uczyniło człowieka największym marnotrawcą energii na Ziemi". Autor, porównując osiągnięcia techniki z odpowiadającymi im przystosowaniami roślin, wielokrotnie podkreśla, że rośliny są doskonałe w używaniu rozwiązań pozwalających wyeliminować marnotrawstwo zasobów i energii. Przywołując czarne prognozy przyszłości Ziemi i ludzkiej cywilizacji (które na szczęście nie spełniły się póki co w kształcie wieszczonym czterdzieści lat temu),Paturi zwraca uwagę na problem, jakim jest zagubienie łączności ze środowiskiem naturalnym nauki i techniki, których konstrukcje coraz odważniej zmieniają przyrodnicze otoczenie człowieka. Wyższością ewolucji jest jej aspekt przystosowywania się do wymogów środowiska. Jak pisze autor: "Konstrukcja idzie swoimi własnymi drogami i nie dostrzega tych czynników środowiskowych, które nie stoją w bezpośrednim związku z jej celem. Konstrukcja nie zważa również na wpływ, jaki wywiera na środowisko naturalne". Przesłanie tej książki pozostaje wciąż aktualne. Konstruując nowe rozwiązania nie należy tracić z oczu wymogów środowiskowych. Powinniśmy myśleć o minimalizowaniu strat i szkód naszej działalności. Trzeba zneutralizować dotychczasowe szkodliwe oddziaływania techniki i zapobiegać nowym w przyszłości. Nie wystarczy monitorować stanu zanieczyszczenia na przykład powietrza w miastach, należy podejmować konkretne, odważne działania. Postulaty Paturiego mimo upływu lat nadal brzmią radykalnie, bo zakłada on, że obecny model funkcjonowania ludzkości powinien ulec całkowitemu odwróceniu i przywrócenia priorytetu środowisku naturalnemu. Autor zdaje się być w swoich poglądach zbytnim idealistą. Jak trudne byłoby w praktyce zrealizowanie tych postulatów, zastanawia się w książce "Stąpając mocno po ziemi. Ekozofia zwykłego życia" Ryszard Kulik. Lektura "Ewolucji czy konstrukcji" nie powinna być zmarnowanym czasem. Opis wielu botanicznych "cudów" może wzbogacić wiedzę i zainspirować do pogłębiania wiedzy na ten temat. Warto spojrzeć na przystosowania roślin jak na element techniczny, który może nadal pobudzać do poszukiwania nowych rozwiązań konstrukcyjnych.