Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach

reporterka przez małe r

reporterka przez małe r

Pokaż mimo to

"Zaczyn" jest nieco inny od pozostałych książek Springera, których amatorką jestem od dawna. Opisy zaprojektowanych przez Hansenów osiedli wciągają jak najlepsza sensacja, natomiast prezentacja teoretycznego podłoża hansenowskiej architektury oraz naukowego życia profesora nieco nuży, wydaje się, że również samego autora.

"Zaczyn" jest nieco inny od pozostałych książek Springera, których amatorką jestem od dawna. Opisy zaprojektowanych przez Hansenów osiedli wciągają jak najlepsza sensacja, natomiast prezentacja teoretycznego podłoża hansenowskiej architektury oraz naukowego życia profesora nieco nuży, wydaje się, że również samego autora.

Pokaż mimo to

Filip Springer Zaczyn o Zofii i Oskarze Hansenach, nie tylko życie, twórczość i osiągnięcia ludzi znanych są fascynujące. Mnóstwo jest również osób, o których wielu z nas nigdy nie słyszało, a w istotny sposób zapisali się w annałach światowej twórczości w różnych dziedzinach życia.

Takimi osobami byli, między innymi, Zofia i Oskar Hansenowie, małżeństwo architektów. On - syn Rosjanki i Norwega, Polak z wyboru, twórca teorii formy otwartej w sztukach pięknych, w myśl której artysta nie tworzy osobnego, zamkniętego dzieła sztuki, ale konstruuje je w taki sposób, aby stworzyć dziełu możliwość znalezienia się w innym kontekście i interpretacji. Pozwolić mu również odnaleźć się w innych okolicznościach, a jego odbiorcy dać możliwość czynnego udziału, swobodnej interpretacji tego, co ogląda.

Opierając się na tej koncepcji, Oskar Hansen wraz z innymi współtwórcami przedstawił do organizowanego w 1958 roku konkursu na pomnik upamiętniający ofiary obozu w Oświęcimiu projekt, którego założeniem było wylanie na terenie obozu poprzecznej asfaltowej drogi, przekreślającej raz na zawsze okropieństwa niesione przez faszyzm, drogi, w której miały zostać zatopione baraki, druty, wieże strażnicze i pozostałości krematoriów. Budynkom, które znalazły się na tej trasie należało pozwolić na powolne niszczenie, żeby zamieniły się kiedyś w pył, kończąc w ten sposób koszmar wydarzeń tamtych czasów. Odwiedzający obóz mogliby swobodnie podążać wytyczoną drogą, jednocześnie pozostawiając na niej spontaniczne gesty pamięci w postaci kwiatów, zniczy czy fotografii. Pomnik-Droga jak powiedział po latach Oskar Hansen miał wychodzić z życia, przekraczać śmierć i z powrotem powracać do innego życia. Życie i śmierć miały wzajemnie siebie określać. Projekt zwyciężył, chociaż nie spełniał wszystkich warunków zawartych w rozpisanym konkursie. Zachwycali się nim krytycy oraz dziennikarze.

Interesująca i dość śmiała koncepcja nie została jednak zrealizowana. Nie zaakceptował jej Międzynarodowy Komitet Oświęcimski, uznając Pomnik - Drogę za założenie zbyt teoretyczne. Pomnik, który ostatecznie stanął w Oświęcimiu był wynikiem kompromisu wypracowanego przez zwycięzców konkursu oraz dwa wyróżnione zespoły. Jednak nazwisko Oskara Hansena jako współtwórcy nowej wizji pomnika już się nie pojawiło. Nie chcąc pójść na kompromis, zrezygnował z dalszych prac nad nim.

Wizja formy otwartej pojawiała się nadal, jak obsesja, w projektach Oskara Hansena, z czego najbardziej znanym jest prawdopodobnie warszawskie Osiedle Przyczółek Grochowski. Śmiała koncepcja, którą trudniej było zrealizować. Oszczędność i braki materiałowe, trudności konstrukcyjne, samozwańczy budowlańcy poprawiający to i owo po swojemu. Nie było łatwo budować w tamtych czasach, a jednak założenia projektów brzmiały niezwykle nowocześnie jak na epokę, w której powstawały. Mieszkanie, w którym można dowolnie poprzestawiać ściany, połączyć je z innym, posiadające dodatkowe okno, przez które można spoglądać na zewnątrz nie wstając z ustawionego na przeciwko łóżka, zewnętrzne szafki na kisiel do krochmalu czy też kilkusetmetrowe korytarze na piętrach wzdłuż bloku, bo ten posiadał zbyt mało wind. Albo propozycja zagospodarowania przestrzeni robotniczej w Fabryce Automatów Tokarskich w Chocianowie . Żywopłoty, palmiarnie, pawilony socjalne, miejsca umożliwiające rozwijanie swojego hobby. Brzmi wręcz idealistycznie, chociaż nic z tego nie wychodzi, a projekt pozostanie jedynie na papierze.

Zaczyn to nie tylko fragment historii polskiej architektury, to także opowieść o dziwnych czasach, w których Zofii i Oskarowi Hansenom przyszło żyć i projektować. Świetna książka, bardzo dobrze skonstruowana, idealna dla każdego, kto choć trochę interesuje się powojenną Polską.

Filip Springer Zaczyn o Zofii i Oskarze Hansenach, nie tylko życie, twórczość i osiągnięcia ludzi znanych są fascynujące. Mnóstwo jest również osób, o których wielu z nas nigdy nie słyszało, a w istotny sposób zapisali się w annałach światowej twórczości w różnych dziedzinach życia.

Takimi osobami byli, między innymi, Zofia i Oskar Hansenowie, małżeństwo architektów. On -...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

To nie biografia, ale ciepła reporterska opowieść i próba zrozumienia artysty i jego dzieła. Springer w jak zwykle wysokiej formie.

To nie biografia, ale ciepła reporterska opowieść i próba zrozumienia artysty i jego dzieła. Springer w jak zwykle wysokiej formie.

Pokaż mimo to

Opowieść o Hansenach jest lekturą fascynującą. Szkoda tylko, że Springerowi nie udało się to, co sam zauważa (i jest widoczne gołym okiem) - uniknąć dominacji historii Oskara Hansena. Pani Zofia (z którą przecież rozmawiał jeszcze na żywo!) skutecznie usuwała się w tym duecie na drugi plan, a jak sam Springer (i świadkowie czasów pracy zawodowej Hansenów) przyznaje miała ogromny wpływ i znaczenie na ich wspólną działalność. Chciałabym jeszcze kiedyś usłyszeć tę historię opowiedzianą z perspektywy Pani Zofii...

Opowieść o Hansenach jest lekturą fascynującą. Szkoda tylko, że Springerowi nie udało się to, co sam zauważa (i jest widoczne gołym okiem) - uniknąć dominacji historii Oskara Hansena. Pani Zofia (z którą przecież rozmawiał jeszcze na żywo!) skutecznie usuwała się w tym duecie na drugi plan, a jak sam Springer (i świadkowie czasów pracy zawodowej Hansenów) przyznaje miała...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

W mojej skromniej opinii Filip Springer jak zwykle (mówiąc zresztą bardzo powściągliwie) daje radę i to chociażby dla jego reporterskiego kunsztu warto po "Zaczyn" Sięgnąć. Mam natomiast inną refleksję, dotyczącą samego już zawodowego dorobku małżeństwa Hansenów. Zastanowiło mnie, że książka od początku przedstawia ich jako twórców wybitnych i wykraczających daleko poza czasy w których przyszło im tworzyć, a później właściwie do końca narrację tę kontynuuje, nawet jeśli faktycznie ich realizacje były liczbowo skromne, a jakościowo - co najmniej wątpliwe. Ta dysproporcja między dyskusyjną użytecznością zaprojektowanych przez państwa Hansenów osiedli a dozą zachwytów, która momentami na nich spływa (na Oskara, jako WIZJONERA, zwłaszcza) wydaje się o tyle wyraźniejsza, że przecież architektura mieszkaniowa PRL-u zna dzieła bardzo dobre, jeśli nie wybitne (na myśl przychodzą mi chociażby ikoniczne katowickie "Kukurydze" oraz wrocławskie "Sedesowce") a przecież ich twórcy wcale nie mieli mniej problemów czy to na etapie projektu, czy już samej realizacji. Tymczasem w "Zaczynie" zupełnie tak, jakby wiatr w oczy tylko Hansenom, a warunki łaskawe dla każdego architekta w Polsce, tylko znów nie dla nich. I teraz wydaje mi się, że obok autentycznej sympatii dla bohaterów "Zaczynu" chciał dokonać autor pewnego wyniesienia ich na piedestał, co chyba nie wyszło tej biografii do końca na dobre. Wystarczyłoby przypomnienie, zapoznanie czytelnika z ich działalnością i pewna doza życzliwości dla ich osobliwych działań, naprawdę.

W mojej skromniej opinii Filip Springer jak zwykle (mówiąc zresztą bardzo powściągliwie) daje radę i to chociażby dla jego reporterskiego kunsztu warto po "Zaczyn" Sięgnąć. Mam natomiast inną refleksję, dotyczącą samego już zawodowego dorobku małżeństwa Hansenów. Zastanowiło mnie, że książka od początku przedstawia ich jako twórców wybitnych i wykraczających daleko poza...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Momentami trudna w odbiorze, nie mniej bardzo ciekawa książka o ludziach z wizją tworzenia świata która to wizja nie miała szansy powstać. Czy była aż nadto utopijna, czy może ludzie do niej nigdy nie dorośli lub jej nie zrozumieli ? Sześćdziesiąt lat temu Hansen projektując domy dla ludzi myślał o nich, o ich otoczeniu, drodze do pracy, o tym co zobaczą z okna. Szkoda że nasza architektura ma tak mało Hansenów, że już nie człowiek się liczy a zysk.

Momentami trudna w odbiorze, nie mniej bardzo ciekawa książka o ludziach z wizją tworzenia świata która to wizja nie miała szansy powstać. Czy była aż nadto utopijna, czy może ludzie do niej nigdy nie dorośli lub jej nie zrozumieli ? Sześćdziesiąt lat temu Hansen projektując domy dla ludzi myślał o nich, o ich otoczeniu, drodze do pracy, o tym co zobaczą z okna. Szkoda że...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Raczej dla "branżystow".

Raczej dla "branżystow".

Pokaż mimo to

"Powiedziałbym, że to jest główny cel architektury - formowanie człowieka. Odpowiedzialność, która w tym zawodzie tkwi, jest porównywalna z odpowiedzialnością lekarza. [...] Celem twórcy, który formuje przestrzeń, jest formowanie - może to wzniośle zabrzmi - zarówno duszy, jak i ciała człowieka".

Kompletnie nie pamiętam, dlaczego kupiłam ten reportaż. Może ze względu na Wydawnictwo Karakter, chociaż dopiero zaczynam je poznawać, może to przez moją czytelniczą intuicję (jak się okazało, nie zawiodła mnie), a może przez słowo "zaczyn", które przywołuje w mojej głowie zapach świeżego chleba domowej roboty. Myślę, że przeważyło to ostatnie, czyli jak zawsze, idziemy w emocje.

Na architekturze, Formie Otwartej czy wielu innych pojęciach, który nie potrafię przywołać bez zaglądania w książkę, zupełnie się nie znam, co w ogóle nie przeszkodziło mi w chłonięciu całej treści, a to wielka zasługa autora, który postawił w swojej książce na człowieka i jego historię.

Historia Oskara Hansena i jego żony jest niezwykle pasjonująca. Hansenowie, wiecznie uciekający przed Formą Zamkniętą, z szalonymi architektonicznymi pomysłami, niekiedy wcielający je w życie, czego skutkiem jest nie do końca udany projekt Przyczółka Grochowskiego w Warszawie.
Najważniejszą postacią w książce jest Oskar Hansen, człowiek jednej idei, nie znoszący sprzeciwu, oderwany od PRL-owskiej rzeczywistości, buntujący się przeciwko komunizmowi i socrealizmowi, wyprzedzający swymi pomysłami czasy, w którym przyszło mu żyć, przez co został skazany na wieczne niezrozumienie.

Bardzo podoba mi się to, co zrobił Springer. To, jak bardzo nastawiony był na zrozumienie, na zgłębianie, na szukanie pytań i odpowiedzi, na szacunek do pracy architektów, na ciszę i głos sprzeciwu, tam, gdzie były wymagane, na staranność, z jaką układał słowa.

Książka napisana z wielką troską, historia polskiej architektury lat powojennych oraz ludzi, którzy do końca byli gotowi bronić tego, w co głęboko wierzyli.

"Powiedziałbym, że to jest główny cel architektury - formowanie człowieka. Odpowiedzialność, która w tym zawodzie tkwi, jest porównywalna z odpowiedzialnością lekarza. [...] Celem twórcy, który formuje przestrzeń, jest formowanie - może to wzniośle zabrzmi - zarówno duszy, jak i ciała człowieka".

Kompletnie nie pamiętam, dlaczego kupiłam ten reportaż. Może ze względu na...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Są takie książki, które pobudzają wyobraźnię. Są i takie, które sprawiają, że myszkujemy po Internecie, czy też innych dostępnych źródłach danych, żeby zgłębić temat. Są również takie, które są katalizatorem obu wymienionych przeze mnie działań. Przykładam tak ciekawej książki jest „Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach” Filipa Springera.


Wiemy czym jest zaczyn, ale kim byli Zofia i Oskar Hansenowie? W momencie przeczytania tytułu, w komiksie, wyglądałabym jak postać z narysowaną chmurką nad głową i umieszczonym w niej ogromnym znakiem zapytania, albo i trzema. W sukurs przychodzi opis wydawnictwa.

Poznając losy tak niebanalnych i ciekawych ludzi, ma się ochotę podążyć śladami ich twórczości oraz zwiedzić wszystkie te miejsca, które współtworzyli, tworzyli oraz mieli wpływ na ich kształt. Kreatorzy przestrzeni, nowych, wizjonerskich form, wierzący w człowieka i mający poczucie powinności wobec innych, zapisali się na kartach historii.


Reportaż Filipa Springera sprawił, że „zwykły zjadacz chleba” jakim jestem, otworzył głowę i na czas lektury oderwał się od ziemi i poszybował w zupełnie nieznane dotąd rejony. Autor przedstawił treści, które nie są zagadką dla specjalistów związanych na co dzień z architekturą i sztuką, a które stały się dostępne i przystępne laikowi. Po lekturze „Zaczynu” czuję się po prostu douczona. Wszystkim, niezależnie od profesji, polecam udać się w literacką podróż w świat Linearnych Systemów Ciągłych oraz Formy Otwartej. Świetny reportaż.

www.naczytniku.com

Są takie książki, które pobudzają wyobraźnię. Są i takie, które sprawiają, że myszkujemy po Internecie, czy też innych dostępnych źródłach danych, żeby zgłębić temat. Są również takie, które są katalizatorem obu wymienionych przeze mnie działań. Przykładam tak ciekawej książki jest „Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach” Filipa Springera.


Wiemy czym jest zaczyn, ale kim...

więcej

mniej

Pokaż mimo to