Chcę to zaznaczyć na samym początku: lubię opowiadania. I jeszcze jedna rzecz: cenie odwagę debiutantów.
Po tych dwóch uwagach lżej mi napisać wszystko to, co widnieje poniżej.

„Gudrun...” to debiutancki zbiór opowiadań Marcina Adamowicza, „krakowianina rodem zza Buga”, jak sam o sobie pisze. Zamieszczone w tomie opowieści łączy mocny związek z Krakowem oraz wątek historii odkrywanej, nie zawsze od początku oczywistej, zrośniętej z ludźmi – uczestnikami wydarzeń historycznych. Jak łatwo się domyślić – mowa tu o historii trudnej, ukrywanej i (czasem zaskakująco) nieobecnej.

Poza wspomnianymi motywami oraz pewną lekkością, jakby niedbałą nonszalancją, wynikającą z indywidualnych predyspozycji pisarskich autora, jest jeszcze jeden niezwykle istotny wspólny mianownik: Kraków. Nie pojawia się w każdym z tekstów, jednak jeśli już jest – jest obecny w wyrazistej odsłonie, ma swoje znaczenie i wagę. Miasto, tak mocno naznaczone XX-wieczną historią (ta interesuje autora najmocniej),wywiera wpływ na cały zbiór Adamskiego. Po przewróceniu ostatniej strony trudno o Krakowie obecnym w tych tekstach zapomnieć.

Adamowicz swoje opowiadania komponuje często wprowadzając ramę współczesności (np. w „Opowieści feministycznej”) w którą wszczepia historię sprzed lat, jakby hołdował motywowi opowieści w opowieści. Taki układ dodaje czytelności tekstowi, pozwala również na wprowadzenie subiektywnego punktu widzenia – choć tego akurat pisarz nie stosuje: snute przez niego historie są, owszem, poświęcone konkretnej osobie czy grupie osób, jednak wyraźnie subiektywnego spojrzenia w nich niewiele.

Same opowiadania (treść, bohaterowie, zawiązane wątki) nie zostają w głowie na długo. Pisanie Adamowicza jest w dziwny sposób „przezroczyste”, jakby autorowi nie zależało szczególnie na wzbudzeniu emocji i zaciekawieniu czytelnika. Nie mogę oprzeć się wrażeniu, że autor stawia nacisk raczej na intelektualną niż emocjonalną przygodę. To nie jest złe w literaturze naukowej, jednak opowiadania, zawierające fikcję literacką, należą do literatury pięknej. Innymi słowy: pisarstwo Adamowicza, choć jest umiejętnie komponowane i od strony technicznej można mu zarzucić jedynie usterki, nie zaś pomyłki czy wady, nie porusza czytelnika i pozostawia go obojętnym. Zaskakujące jest to, że z zamieszczonych w zbiorze tekstów bije swego rodzaju chłód. Nie domagam się, rzecz jasna, by z każdej kolejnej strony wyzierała łzawa historia, a szlachetność postaci pozytywnych wyciskała łzy – ale chciałbym zostać w jakiś sposób przez te historie poruszony. Nie zostałem.

Muszę jeszcze wspomnieć o ilustracjach autorstwa Marty Chojeckiej. To zaskakujące, jak często wydawcy książki nie zwracają uwagi na dobór i jakość oprawy graficznej. Wykorzystane w debiucie Adamowicza prace (po jednej przy każdym z opowiadań) rażą dziecięcą naiwnością kreski, niekiedy również – banalnością skojarzenia i funkcją wyłącznie ilustracyjną, nie wzbogaconą o jakość estetyczną (tak jest np. w przypadku grafiki wykorzystanej przy tekście „Przesyłka z Buenos”). Rysunki w książkach mogą być inspirujące, piękne i niebanalne (przykładów na to jest aż zanadto). Może ich też nie być wcale. Mam wrażenie, że „Gudrun…” skorzystałaby na ich braku.

Hubert Michalak