Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Prof. Kazimierz Mrówka, mając już na koncie monografię dotyczącą Heraklita, tym razem postanowił zająć się Parmenidesem. „Parmenides: ścieżka prawdy” to równie monumentalna i szczegółowa monografia, która w całości poświęcona jest analizie słynnego parmenidejskiego poematu o bogini – jedynego tekstu autorstwa Parmenidesa, o którym wiemy i który przetrwał (choć nie w całości) do naszych czasów. Na podstawie tego tekstu, Mrówka rekonstruuje sedno filozofii Parmenidesa, czyli jego ontologii. Na początku profesor zamieszcza krótki wstęp, w którym dokonuje ogólnej charakterystyki poematu Parmenidesa, doszukując się w nim nawiązań do; tudzież inspiracji „Odyseją” Homera, pitagoreizmem czy nawet szamanizmem. Te wątki po trosze powracają jeszcze przy analizie samego poematu. Daniem głównym, do którego następnie bez ogródek przechodzi, jest ów słynny poemat, który wypełnia resztę zawartości książki. Profesor przedstawia czytelnikowi swoje tłumaczenie poematu, a następnie drobiazgowo analizuje jego treść, kawałek po kawałku, segment po segmencie. Dokonuje analizy językowej poszczególnych słów, zdań, fraz, grzebiąc w ich etymologii z zamiarem odczytania najróżniejszych możliwych wersji ich rozumienia, ich znaczeń. Zestawia swoje wnioski i pomysły z badaniami, interpretacjami oraz propozycjami innych historyków filozofii, z których czerpie i których ujęcia komentuje. Książka ta oparta jest zatem na tym samym schemacie, co wspomniana już inna monografia autorstwa profesora: „Heraklit. Fragmenty, nowy przekład, komentarz”. Ta monografia jest, tak samo jak poprzednia, a może i w jeszcze większym stopniu, przede wszystkim analizą językową i zbiorem sugestii objaśniających znaczenie tekstu. Jest to analiza do tego stopnia szczegółowa, że stanowi niebywałą gratkę dla wszystkich miłośników Parmenidesa lub dla osób kochających filozofię starożytną i jednocześnie egzegezę tekstów. Jest to bowiem praca egzegetyczna i najlepiej odnajdą się w niej miłośnicy analizowania, rozkładania całości na czynniki pierwsze. Lektura nie jest łatwa, jeśli nie ma się wystarczająco wielkiego zacięcia i silnej woli do śledzenia tej analizy. W ramach krytyki dwa spostrzeżenia. Po pierwsze, można by zastanawiać się, czy aby na pewno potrzebna jest aż tak dogłębna analiza tekstu, skoro i tak profesor odczytuje znaczenie poematu i jego wykładnię jako dokładnie taką samą jak u innych historyków filozofii. Nie ma tu żadnych przełomowych interpretacji, jest za to potwierdzenie tego, o czym pisali już przedtem inni historycy i egzegeci. Po drugie, z jednej strony profesor w toku analizy odwołuje się do Heraklita (a w mniejszym stopniu także do innych filozofów starożytnych) czy do dzieł Homera, a więc zakłada, że czytelnik ma już pewien stopień wiedzy o starogreckim dorobku intelektualnym, zaś z drugiej strony często nadmiernie rozwodzi się nad dość oczywistymi i powszechnie wiadomymi aspektami filozofii Parmenidesa (np. o tym, że parmenidejski byt jest jeden, trwały i niezmienny),niekiedy przy tym powtarzając ciągle te same wnioski, jak gdyby jednak kierował swoje wyjaśnienia do początkujących. I choć raczej nie jest to lektura, którą czyta się dla przyjemności, gdyż trzeba się tu przedzierać przez gąszcz etymologicznych wyliczeń, nie sposób nie docenić ogromu pracy, sumienności, zacięcia i determinacji włożonych w napisanie tej książki.