Jesteśmy społecznością, która kocha książki

„Wśród sąsiadów” niemieckiej pisarki Juli Zeh tylko z pozoru jest zwykłą powieścią obyczajową. W rzeczywistości pod płaszczykiem opowieści o życiu na poenerdowskiej prowincji kryje się wnikliwa diagnoza sytuacji społecznej we współczesnych Niemczech oraz relacji międzyludzkich na początku pandemii koronawirusa. W niespiesznie toczącej się akcji autorka zawiera refleksje na temat wpływu lockdownu na życie zwykłych ludzi, a także różnic w poziomie życia zamożnych berlińczyków i mieszkańców brandenburskiej wsi. Bohaterką jest Dora, 36-latka, która wyjeżdża z Berlina do niedawno zakupionego wiejskiego domu, aby uciec przed partnerem, który z uroczego i zabawnego do tej pory mężczyzny stał się szalonym ekologiem, dla którego wyrzucenie butelki do niewłaściwego śmietnika urasta do rangi przestępstwa i który żąda od Dory, by jeździła do pracy na rowerze, sam jednocześnie lata za Grethą Thunberg po całym świecie samolotami. Bracken, gdzie zamieszkuje bohaterka jest małą wsią, gdzie obostrzenia covidowe nie są tak bardzo dotkliwe, ale Dora styka się tu z innymi problemami, z których do tej pory nie zdawała sobie sprawy. Żeby dotrzeć do sklepu musi skorzystać z rzadko funkcjonującego transportu publicznego, a zakupy przydźwigać w torbach; zagospodarowanie się w domu i ogrodzie wymaga specjalistycznych maszyn i sadzonek, których nie da się zdobyć ot tak. W dodatku bohaterka pada ofiarą obostrzeń i redukcji etatów w agencji reklamowej i traci pracę. Jednak życie na wsi to także możliwość poznania ludzi jakże innych od jej berlińskich znajomych, rozmawiających o wyimaginowanych problemach. Na prowincji ludzie mają prawdziwe problemy, o czym Dora przekonuje się, poznając swoich sąsiadów: parę gejów, którym padł biznes, samotną matkę pracującą nocami, aby móc opiekować się dzieckiem, czy wreszcie Gotego, który mieszka w przyczepie tuż za jej płotem. Ta ostatnia znajomość będzie dla niej najważniejsza, bo pozwoli Dorze odpowiedzieć sobie na pytanie, co to znaczy żyć naprawdę i czego w życiu pragnie. Jak na ironię, tej wiedzy bohaterka nabywa dzięki komuś, kto reprezentuje najdalsze jej ideały. Gote jest bowiem nazistą i zwolennikiem radykalnej prawicowej partii AfD. Juli Zeh podejmuje tu temat konieczności oderwania się od schematycznego postrzegania drugiego człowieka i zobaczenia w nim kogoś takiego jak my sami. Okazuje się, że nazista też jest człowiekiem i można go nawet polubić. A może to ostrzeżenie przed tym, o czym pisała Hannah Arendt- nikt nie rodzi się nazistą, to czynniki zewnętrzne go takim czynią. Nic dziwnego, że w zaniedbanym przez władze brandenburskim pustkowiu ta ideologia znajduje sympatyków. To ludzie, którzy potrzebują, by przywrócono im godność, dlatego głośno i z nienawiścią krzyczą o konieczności pozbycia się imigrantów, którzy rzekomo zabierają im pracę i przestrzeń życiową. Bohaterka zmuszona jest spojrzeć na łysola zza muru zupełnie inaczej niż by chciała i poza bezmyślną ideologią zobaczyć jego czułość dla córki, strach przed śmiercią, życzliwość dla innych i chęć pomocy niezaradnej kobiecie, której zamarzyła się robinsonada. Polecam jako mądrą książkę o prawdziwych ludziach i ich mocnych i słabych stronach.