Obcy w obcym kraju

"Obcy w obcym kraju" to jedna z tych książek, które chciałem przeczytać od dawna, ale zawsze coś mnie powstrzymywało. Patrząc jednak z dłużej perspektywy czasu muszę powiedzieć, że zdecydowanie warto było to odkładać z dwóch powodów. Pierwszy jest banałem, który dotyczy stricte samego wydania i nic z tym nie zrobię, bo ja po prostu uwielbiam artefaktowe wydania z grafikami Crayona, do których lgnę jak ćma do światła. Drugi opiera się na ciężarze gatunkowym, któremu na pewno nie sprostałbym we wcześniejszych latach, kiedy mój umysł i gust literacki były znacznie bardziej ograniczone, a i tak po przeczytaniu nie jestem jeszcze do końca pewien czy wszystko dobrze zrozumiałem.

Książka Heinleina nie jest prosta i nie jest z pewnością dla osób, które są niecierpliwe - zresztą sam główny bohater wychodzi z założenia, że tylko cierpliwością można dojść do wielkich, a przynajmniej upragnionych rzeczy. To literatura, która niby jest fantastyczną, ale to taka fantastyka dla efektu, czy w formie przykrywki, pod którą kryje się naprawdę filozoficzno-teologiczna rozgrywka głównego bohatera z ludnością ziemską i ich przyzwyczajeniami, kulturą i ogólnie etyką życia.

Historia z pozoru wydaje się prościutka. Valentine Michael Smith jest człowiekiem wychowanym przez Marsjan na Marsie (jakim sposobem, tego dowiedzieć się można zaraz na początku) i nagle zostaje ściągnięty/wysłany na zupełnie obcą mu Ziemię, gdzie ma się nauczyć być i żyć jak człowiek. Jednak rzeczywistość szybko weryfikuje, że jego przekonania i zamiary względem ludzi są całkowicie sprzeczne z przekonaniami i zamiarami ludzi wobec niego. Michael stara się nauczać o grokowaniu i dzieleniu się wodą, przekonując swoją filozofią wielu ludzi, którzy do niego przystają. Ale niestety znacznie więcej jest takich, którym się to nie podoba, i w tym tkwi cały problem.

Bardzo ciężko jest mi przybrać jedną postawę względem tej książki. Z jednej strony jest ciekawa, dająca do zrozumienia i w bardzo nietuzinkowy sposób przedstawia cywilizację obcych i zetknięcie się jej z ludzkością. Z drugiej zaś były te momenty filozoficzne i teologiczne (i trochę tak dziwnie z tym związane erotyczne orgie, zbyt częste i takie trochę odpychające) tak bardzo umęczające, że niekoniecznie miałem ochotę łyknąć kilkadziesiąt stron każdego dnia, żeby wiedzieć co dalej.

Nie wiem przy tym czy wszystko zrozumiałem też jak należy, ale z pewnością kluczową sprawą jest fakt, że Heinlein stara się udowodnić, iż miłość i wolność są najważniejsze w życiu człowieka i nie powinny być ograniczane w jakikolwiek sposób przez kogokolwiek. Etyka seksu i moralność nabierają całkiem innego znaczenia - są bardziej rozmyte i otwarte, a nie ograniczane jakimiś dziwnymi nakazami, np. po co nam w ogóle ubrania, poza ochroną przed warunkami atmosferycznymi, skoro wszyscy możemy się w pełni sobą cieszyć i kochać (dosłownie). Kluczowa jest też kwestia porozumienia się Michaela z ludźmi i jego ruch religijny. On grokuje (pije/kocha/rozumie), odprawia rytuał wody i wszyscy są dla niego Bogiem. I zrozumienie tych trzech rzeczy daje najogólniejszy obraz przesłania tej książki.

Ogólnie rzecz biorąc książka niebanalna i kontrowersyjna. Nie bez przyczyny zakazana przez wielu i krytykowana, najwięcej pewnie przez Kościół. Ale na tyle dobra i doceniania, że otrzymała Nagrodę Hugo. W tym roku mija dokładnie sześćdziesiąt lat od jej wydania i z pewnością nie można powiedzieć, że się zestarzała, chociaż dzisiaj pewnie jej odbiór będzie nieco inny. Niemniej jednak polecam tym bardzo wytrwałym czytelnikom, których nie odstrasza fantastyka naszpikowana filozofią i teologią.

https://swiat-bibliofila.blogspot.com/2021/04/obcy-w-obcym-kraju-robert-heinlein.html

"Obcy w obcym kraju" to jedna z tych książek, które chciałem przeczytać od dawna, ale zawsze coś mnie powstrzymywało. Patrząc jednak z dłużej perspektywy czasu muszę powiedzieć, że zdecydowanie warto było to odkładać z dwóch powodów. Pierwszy jest banałem, który dotyczy stricte samego wydania i nic z tym nie zrobię, bo ja po prostu uwielbiam artefaktowe wydania z grafikami...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Książka zasługuje na lepszy finał. Niewykorzystany potencjał.

Książka zasługuje na lepszy finał. Niewykorzystany potencjał.

Pokaż mimo to

Pierwszy raz czytałem ta książkę 22 lata temu i już wtedy nie była ona pierwszej świeżości. Dla fantastyki to bardzo źle, bo starzeje się okropnie szybko, tym nie mniej ku mojemu zdziwieniu, tej najwybitniejszej książce tego autora, czas nie specjalnie zaszkodził, a mi wręcz pomógł ja w pełni zgrokować*.

Wyobraźcie sobie, że jakimś cudem na Marsie jest życie. Ziemska ekspedycja ląduje czerwonej planecie i tam zostawia wśród Marsjan bękarta załogi, samemu ginąc w mrokach historii.

Kolejna wyprawa zastaje człowieka na Marsie, już dorosłego Michaela Valentine Smitha i zabiera go na Ziemię. I tu dopiero zaczyna się ta piękna opowieść o ludzkiej naturze, bowiem Mike jest jak obcy w obcym kraju, nie rozumie ludzi, choć sam nim jest - w końcu wychował się wśród Marsjan.

Przekozacka powieść z jajem, coś jak skrzyżowanie paragrafu 22 z Odyseją kosmiczną. Czytałem z uśmiechem na twarzy i wypiekami na policzkach. Rewelacja!

* - po marsjańsku w pełni zrozumieć

Pierwszy raz czytałem ta książkę 22 lata temu i już wtedy nie była ona pierwszej świeżości. Dla fantastyki to bardzo źle, bo starzeje się okropnie szybko, tym nie mniej ku mojemu zdziwieniu, tej najwybitniejszej książce tego autora, czas nie specjalnie zaszkodził, a mi wręcz pomógł ja w pełni zgrokować*.

Wyobraźcie sobie, że jakimś cudem na Marsie jest życie. Ziemska...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Strasznie głupkowata, napisana w sposób ironiczny. Nieciekawa durna. Nie marnujcie swojego czasu.

Strasznie głupkowata, napisana w sposób ironiczny. Nieciekawa durna. Nie marnujcie swojego czasu.

Pokaż mimo to

jak dla mnie to prawie arcydzieło :)... lubię filozofię Heinleina i lubię to co nam przekazuje, książkę czytałem już dawno temu ale to nadal Biblia Hipisów :)

jak dla mnie to prawie arcydzieło :)... lubię filozofię Heinleina i lubię to co nam przekazuje, książkę czytałem już dawno temu ale to nadal Biblia Hipisów :)

Pokaż mimo to

„Obcy w obcym kraju”, nawet po drugiej lekturze, wciąż mnie zachwyca, choć nie jest to poziom wyśmienitego „Luna to surowa pani”. Zaczynamy od sci-fi, przechodząc przez wątki polityczne ograne zmyślnymi precedensami, dyplomacją i intrygą, kończąc na filozofii i religii. Wszystko to skąpane jest w charakterystycznym humorze, przesadyzmie i klimacie hippisowskiej utopii. Dzisiaj może i trąci ta powieść naiwnością, ale i w niej można znaleźć urok, a przetarcie szlaków dla całego nurtu społecznego, przynajmniej w obrębie literatury, jest niepodważalne. Co najważniejsze, autor łamie tabu tak konsekwentnie jak różne stylistyki, a jednocześnie – pisze dobrze, zręcznie wysługując się dialogami w sposobie przedstawienia swojego sposobu myślenia.

Nawet jeśli wielu bohaterów jest stereotypowych – szczególnie kobiety – to Człowiek z Marsa i Jubal, jak i dynamika między nimi, rekompensują wszystkie braki. Pierwszy to istota ludzka wychowana poza całkowicie poza ziemskim środowiskiem, a która musi zrozumieć – zgrokować! - cywilizacyjny ogół tego, co nasz gatunek dotąd wypracował. Warto dodać, że jest to dobrze znana nam z przywar ludzkość, ale podkręcona futuryzmem ociekającym w kilka prawniczych precedensów oraz przejaskrawioną religią fosferytów. Michael jest słodki w swojej naiwności, dosłownym rozumieniu rzeczy, zainteresowaniem koncepcją płciowości i całkowitym niezrozumieniem swojej sytuacji. Michael jest również kluczowy politycznie w świecie przedstawionym i to nawet bardziej niż sądzą to ci, którzy próbują go zdobyć dla swoich celów. Michael to najpierw przedmiot dziwnego precedensu wyprowadzonego w świetnym, błyskotliwym prologu, przez obiekt porwania angażujący czytelnika jako niewinna ofiara, aż ostatecznie staje się stającym na nogi reformatorem, który aż kipi religijną, new agową metaforyką. Ten drugi to Jubal, jego opiekun i mentor, który staje się figurą ojcowską dla Mike'a. Poza tym – jest lekarzem, pisarzem, cynikiem, miłośnikiem sztuki i czym tylko autor zamarzy, ale co najważniejsze, Jubal się sprawdza jako ekspozycja dla myśli Heinleina, a także metafora tego jedynego bastionu osób, które nie chcą poddać się ruchowi Człowieka z Marsa, przynajmniej z jego środowiska.

Ostatecznie wszystko zmierza do absurdalnego końca, w którym przesadyzm idzie w parze z czystą komediowością, ale całość ma swój niepowtarzalny urok. „Obcy...” to książka, która przetarła wiele szlaków i czyta się ją świetnie. Polecam.

PS. Nadnaturalne moce Michaela są wygodnym wytrychem dla autora w wielu rozwiązaniach fabularnych i otwierają mi łatwiejsze ścieżki do ukazania swojej wizji, ale przyznać jedno trzeba - pasują do tego specyficznego świata przedstawionego. Nawet ich moralny w efekcie aspekt ma utylitarne, ale racjonalne wyjaśnienie.

„Obcy w obcym kraju”, nawet po drugiej lekturze, wciąż mnie zachwyca, choć nie jest to poziom wyśmienitego „Luna to surowa pani”. Zaczynamy od sci-fi, przechodząc przez wątki polityczne ograne zmyślnymi precedensami, dyplomacją i intrygą, kończąc na filozofii i religii. Wszystko to skąpane jest w charakterystycznym humorze, przesadyzmie i klimacie hippisowskiej utopii....

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Próbowałam... nie dam rady... mój umysł jest zbyt prosty :)

Próbowałam... nie dam rady... mój umysł jest zbyt prosty :)

Pokaż mimo to

Książka przeczytana za rekomendacją Remigiusza Maciaszka. Jakoś mnie nie porwała, chyba za bardzo hippisowa w swojej wymowie. Trochę szkoda czasu.

Książka przeczytana za rekomendacją Remigiusza Maciaszka. Jakoś mnie nie porwała, chyba za bardzo hippisowa w swojej wymowie. Trochę szkoda czasu.

Pokaż mimo to

Jakie czasy, taki Mesjasz. Gdyby w dzisiejszych czasach Syn Człowieczy zstąpił na Ziemię, prędzej przybyłby z Marsa niż z bliżej niesprecyzowanego "Nieba". Ktoś kto nie zna i nie jest w stanie zrozumieć idei zła, kłamstwa, żądzy pieniądza i podobnych typowo ludzkich przymiotów to może i biały kruk, ale wśród stada kruczoczarnych wron. A innego trzeba jak najprędzej zadziobać.

Jakie czasy, taki Mesjasz. Gdyby w dzisiejszych czasach Syn Człowieczy zstąpił na Ziemię, prędzej przybyłby z Marsa niż z bliżej niesprecyzowanego "Nieba". Ktoś kto nie zna i nie jest w stanie zrozumieć idei zła, kłamstwa, żądzy pieniądza i podobnych typowo ludzkich przymiotów to może i biały kruk, ale wśród stada kruczoczarnych wron. A innego trzeba jak najprędzej...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Ja się pytam - czy to jest ten sam autor od "Luny, surowej pani", "Żołnierzy kosmosu" i "Władcy marionetek"? . Skusiłem się na "Obcego..." bo nazwisko Heinleina wyznacza dla mnie pewien poziom godziwej, literackiej rozrywki. Tu jednak nie dostrzegam geniuszu twórcy, a sama książka jest strasznie nierówna.

Ja się pytam - czy to jest ten sam autor od "Luny, surowej pani", "Żołnierzy kosmosu" i "Władcy marionetek"? . Skusiłem się na "Obcego..." bo nazwisko Heinleina wyznacza dla mnie pewien poziom godziwej, literackiej rozrywki. Tu jednak nie dostrzegam geniuszu twórcy, a sama książka jest strasznie nierówna.

Pokaż mimo to