W rewolucyjnych czasach towarzyszących życiu Borysa Pasternaka panowało przekonanie, że słowo poety ma wielką moc. Zaprzęgnięte w myśl ideologicznej naprawy świata, miało budować lepszy ład i docelowo pozwolić dziewiętnastemu stuleciu "na stary zwalić się trotuar". Poezja nowego porządku powinna klarować ducha nowoczesnego człowieka. Podejrzewam, że Pasternak nie miał zbyt wielkiego wyboru, kiedy oddawał głębię swojego poetyckiego słowa w służbie komunizmu. Gdyby się wahał, mógłby go spotkać los Osipa Mandelsztama. Co prawda, nie uniknął ostracyzmu, jednak zachował życie. W każdym razie jego poezja przetrwała stalinowski terror, być może jej się to udało dzięki ogromnym pokładom miłości, drzemiącym w wersach rosyjskiego poety.

Szeroki step Borysa Pasternaka cały wzdycha, wyraźne szepty dobiegające z jego różnych stron, świadczą o kłębiącym się wśród wysokich traw oceanie życia. Sam twórca wspomina:

"Tak lubiłem te wyjścia w zacichły step!
Step jak marynistyczny pejzaż.
Traw mietlistych westchnienia, mrówek szelest i szept,
Płacz komarów w powietrzu pełza"

Również mnie udzieliła się atmosfera wywołanego z odmętów wyobraźni przestworu. Bezbrzeżność, nieograniczoność, zamglone majaki przybierające formę tysięcy wcieleń wielkich połaci traw. I zapach, i ciemność, i chłód, i upał. To o czym pisze Pasternak, nabywa za każdym razem ludzkich cech. Antropomorfizacja w pełnej krasie, wyrażona wspaniałymi środkami ekspresji.

Wśród tej liryki dostrzegłem definicję poezji. Jest raptowna i nabrzmiała, może jednocześnie przypominać pojedynek dwóch słowików i topniejącą krę zabierającą z impetem wszystko na swojej drodze. Niszczycielska i budująca, zapewne taka, jaką by ją chcieli oglądać apologeci socjalizmu. Jednak wiersze Borysa Pasternaka mają jeszcze namiętności. Są spragnione motyli i słońca, jak jego lato pachnące miodem, majem i tymianem. W tej formule mieści się coś więcej, niż tylko wyznaczenie zakresu w jakim poruszały się niektóre strofy rosyjskiego poety. To kanon całej jego twórczości, namiętne wyładowania mające za tło przyrodę.

Jest coś braterskiego i swojskiego w jego hołdzie dla Mariny Cwietajewej. Jest coś historycznie potężnego i legendarnego w jego uwielbieniu dla Michaiła Lermontowa. "Historii płuca przez nie huczą". Podpisałbym się pod tymi słowami Pasternaka, od kiedy tylko przeczytałem niniejszy tomik jego poezji. Dla rosyjskich poetów historia była równie ważna co miłość a obraz rosochatej duszy nie opuszczał ich ani na krok. To właśnie ludzkie wnętrze wypełniało większą część ich poetyckiej pasji. Nie inny był Borys Pasternak, bo gdy wziął pióro i atrament do ręki, to potrafił po prostu i po ludzku... zapłakać.

W rewolucyjnych czasach towarzyszących życiu Borysa Pasternaka panowało przekonanie, że słowo poety ma wielką moc. Zaprzęgnięte w myśl ideologicznej naprawy świata, miało budować lepszy ład i docelowo pozwolić dziewiętnastemu stuleciu "na stary zwalić się trotuar". Poezja nowego porządku powinna klarować ducha nowoczesnego człowieka. Podejrzewam, że Pasternak nie miał zbyt...