Edward Rymar

Chociaż to właściwie broszura, przygotowana na sesję naukową to czytało się ją znakomicie. Można ją uznać za wstęp do omawiania tematu wojen o sukcesję pomorską. Wraz ze śmiercią księcia Ottona III, księcia szczecińskiego w 1463 został uruchomiony układ podziałowy księstwa z 1295... Była to okazja dla brandenburczyków by powołać się na akt potwierdzenia praw margrabiów do Pomorza, wydany przez Adolfa z Nassau w 1295 roku. Tak, w tym samym :) Otrzymujemy trzy relacje z kampanii 1478-1479. A ja się fascynowałem filmem "Ran" Akira Kurosawy :) Jakiż wspaniały film można by stworzyć w oparciu o tylko tę jedną kampanię. Wszyscy walczyli ze wszystkimi, wojny podjazdowe, partyzanckie, oblężenia i słynne ucieczki, które przeszył do legendy (m. in. słynna ucieczka księcia Bogusława X z oblężonych Pyrzyc w 1478, gdzie był niesiony w koszu przez Wobińskie Bagna). Trzy ale jakże różne relacje. Pierwsza propagandowa, napisana przez (prawdopodobnie) radce dworskiego elektora Albrechta Achillesa jest peanem sławiącym czyny elektorskie. Druga należy do kondotiera Wilwolta Schaumburga. O wiele bardziej realistyczna, opisująca trudne walki i oblężenia. Nie pozbawiona jednak błędów bo spisywana kilka lat po wydarzeniach i z pamięci. Trzecią jest relacja pisana już wiele lat po wydarzeniach, spisana przez znanego kronikarza pomorskiego Tomasza Kantzowa. Ta relacja wprowadza najwięcej zamieszania bo Kantzow myli daty i kolejność wydarzeń. Ma to swoje konsekwencje w powieleniu błędów przez Zygmunta Borasa i Gerarda Labudę. Dodatkowo otrzymujemy tłumaczenie instrukcji szturmu na Szadzko, wydanej przez samego elektora. Musiał to być czas niesamowitego zamętu a zniszczenia rozlały się po całym pograniczu pomorsko-brandenburskim oraz w Nowej Marchii. Walki toczone były ze zmiennym szczęściem i nawet pokonanie wroga nie dawało pewnego sukcesu. Książę Bogusław X paradoksalnie wzmocnił swoje księstwo a wymuszonej pokojem w Przęcławiu (Prenzlau) przysięgi lennej nie odnowił spadkobiercom Albrechta. Jaka szkoda, że tak niewiele pozostało zabytków z tamtego okresu. Przynajmniej w Szczecinie. To był jedynie epizod toczących się przez wieki zmagań z Brandenburgią, ostatecznie zakończoną w 1719 roku, zakupem Szczecina od Szwedów. Historia Pomorza jest wspaniała, ale przypomina gęstą mgłę wydarzeń, która tzreba systematycznie kroić, mierzyć i spisywać by się w niej połapać. Polecam miłośnikom pomeraników... chociaż broszura została wydana jedynie w 300 egzemplarzach. Nic straconego, wiele z jej fragmentów znajduje się w inne książce profesora Edwarda Rymara "Wojny i spory pomorsko-brandenburskie w XV-XVI w."